Гістарычны слоўнік беларускай мовы, 1982-2017

А I 1. Першая літара алфавіта, якая абазначае галосны гук а. 2. Мае лікавае значэнне
с. 50

А II зл. 1. А, але (пры супраціўнай сувязі). 2. I, ды (пры спалучэнні аднародных членаў сказа і сказаў). 3. I — і, ды — ды (пры пералічэнні). 4. А, і (у пачатку новага сказа). 5. А таксама, а таму, а то, прычым (пры далучэнні сінтаксічна незалежнага сказа або часткі сказа). 6. У той час як, між тым як (пры супастаўленні). 7. Калі б, калі ж (пры залежнай сувязі). 8. Таму што, для таго каб (пры залежнай сувязі).
с. 50

А IV часц. А (ва ўстаўных выразах).
с. 55

Абабокъ наз. Абабак, падбярозавік.
с. 55

Абаранокъ наз. Абаранак. Параўн. баранокъ ІІ.
с. 56

Абатиса, аббатисса наз. Ігумення.
с. 56

Абдыкацыя, абдикация, абдикацыя, абдыкация, обдикация наз. Адрачэнне ад прастолу.
с. 56

Абие прысл. 1. Зноў. 2. Адразу ж, неадкладна.
с. 56

Абнекгация, абнекгацыя, обнекгация наз. Адмауленне.
с. 56

Або I зл. 1. Ці, або (пры размеркавальнай сувязі). Параўн. аболи ў 1 знач. 2. Або — або (пры пералічэнні). Параўн. аболи ў 2 знач. 3. А таксама (пры далучэнні). 4. Або (пры тлумачэнні). Параўн. аболи ў 3 знач. 5. Бо, таму што (пры залежнай сувязі).
с. 56

Або II часц. Хіба. Параўн. аболи ІІ.
с. 58

Абовемъ зл. Бо, таму што (пры залежнай сувязі). Параўн. альбовемъ.
с. 58

Аболи I зл. Тое, што і або ў 1 знач. 2. Тое, што і або ў 2 знач. 3. Тое, што і або ў 4 знач.
с. 58

Аболи II часц, Тое, што і або II.
с. 59

Абсентоватисе дзеясл. зв. Не з’яўляцца, адсутнічаць.
с. 59

Абсолюция наз. Адпушчэнне грахоў.
с. 59

Абтекаровъ прым. ад абтекаръ.
с. 59

Абшлягъ, обшлягъ наз. Абшлаг.
с. 59

Абъюрата наз. Уступка якой-небудзь рэчы.
с. 59

Абы, аби, обы I зл. 1. Каб (пры залежнай сувязі). 2. Быццам, што (пры залежнай сувязі). 3. Калі б (пры залежнай сувязі).
с. 59

Абымъ, абысмо, абысмы, абысте, абысь, абысьмо, абысьмы, абысьте, абыхмо, абыхмы, абыхомъ, абыхъ, обысьмо зл. а ў спалучэнні з формамі аорыста дзеясл. быти. Каб.
с. 61

Авасакгъ наз. Прадстаўнік старажытнага азіяцкага народа.
с. 63

Августинъ наз. Манах каталіцкага ордэна св. Аўгустына.
с. 63

Августъ, авкгустъ, аугустъ наз. Жнівень.
с. 63

Авдиторство, авдыторство наз. Калегія царкоўнага суда.
с. 64

Авдиторъ наз. Член царкоўнага суда.
с. 64

Авдыенцыя, авденцыя наз. Аўдыенцыя.
с. 64

Авизовати дзеясл. Паведамляць, даносіць.
с. 64

Авизыя наз. Паведамленне, данясенне.
с. 64

Авксимитъ наз. Прадстаўнік старажытнага арабскага народа.
с. 64

Авкцыя наз. Прырост, павелічэнне падатку.
с. 64

Автентикъ, автентыкъ наз. Арыгінал.
с. 64

Автентице, автентыце прысл. Пераканаўча, згодна з арыгіналам.
с. 65

Автентичный, автентычный прым. Аўтэнтычны, згодны з арыгіналам.
с. 65

Авторъ, ауторъ наз. Аўтар, тварэц.
с. 66

Агаранинъ, агарянинъ наз. Мусульманін.
с. 66

Агариконъ наз. Драўняны грыб, які ўжываўся як лячэбны сродак.
с. 66

Аггельственый прым. // перан. Лагодны, ціхі, пакорлівы (пра чалавека).
с. 66

Агитованьесе наз. Дзеянне па дзеясл. агитоватисе.
с. 66

Агитоватисе, аитоватисе, акгитоватися дзеясл. Разглядацца на судзе. Параўн. аитовати.
с. 66

Агитуючий, аитуючий дзеепрым. Ад агитоватисе, аитоватисе.
с. 67

Агиязма наз. Вада, асвячоная царквой напярэдадні свята вадохрышча.
с. 67

Агнецевъ прым. ад агнецъ у 1 знач.
с. 67

Агнецъ наз. 1. Ягня. 2. Мяса ягняці. 3. Ахвяра паводле Старога Запавету. 4. Частка прасфоры. 5. // перан. Пакорлівая міласэрная істота (аб бязгрэшным чалавеку, аб Ісусе Хрысце). 6. // перан. Прыхаджанін царквы. 7. Таінства.
с. 67

Агнечий, агньчий прым. ад агнецъ у 1 знач.
с. 68

Адали, адли часц. Тое, што і азали.
с. 68

Адамантовый прым. ад адамантъ. Параўн. адамантыновый.
с. 69

Адамантыновый прым. Тое, што і адамантовый.
с. 69

Адамашка, одамашка, одомашка наз. Шаўковая тканіна з Дамаска. Параўн. адамашокъ.
с. 69

Адамашковый, адомашковый, едамашковый, одамашковый, одомашковый, ядамашковый прым. ад адамашка.
с. 69

Адамашокъ, адамасокъ, едамашокъ, одамашокъ наз. Тое, што і адамашка.
с. 70

Адамитъ наз. Член рэлігійнай секты, якая пад выглядам вяртання да нявіннасці першабытных людзей распаўсюджвала распусту.
с. 70

Адаръ, вадаръ наз. Старажытная іудзейская назва сакавіка.
с. 70

Адверсаръ наз. Праціўнік, апанент.
с. 71

Адгерентъ наз. Саўдзельнік, памочнік.
с. 71

Адинадцать, адиннадцать гл. одинадцать
с. 71

Администраторъ наз. Кіраўнік.
с. 71

Администрация, администрацыя наз. Распараджэнне; кіраўніцтва.
с. 72

Администрованье наз. Кіраванне.
с. 72

Администровати дзеясл. Загадваць, кіраваць.
с. 72

Адникъ наз. Грэшнік, які пасля смерці павінен трапіць у пекла. Параўн. адовникъ.
с. 72

Адовникъ наз. Тое, што і адникъ.
с. 72

Адовный прым. Тое, што і адовый.
с. 72

Адовый прым. ад адъ. Параўн. адовный.
с. 72

Адъ наз. 1. Пекла. 2. Магіла. 3. Падземнае царства.
с. 72

Аентъ, аиентъ наз. Агент, павераны.
с. 73

Ажбы зл. 1. Каб (пры залежнай сувязі). 2. Калі б (пры залежнай сувязі). 3. Да таго часу пакуль (пры залежнай сувязі).
с. 73

Аже I зл. 1. Калі (пры залежнай сувязі). 2. Што (пры залежнай сувязі). 3. А (пры далучэнні членаў сказа з паслядоўным апісаннем падзей). 4. Пакуль, да таго часу пакуль (пры залежнай сувязі). 5. Таму што (пры залежнай сувязі).
с. 74

Аже II часц. 1. Аж. 2. I вось. 3. Няхай. 4. Толькі.
с. 76

Ажебы зл. Каб (пры залежнай сувязі).
с. 76

Ажно I зл. 1. Што (пры залежнай сувязі). 2. Але (пры супраціўнай сувязі).
с. 77

Ажно II часц. 1. Ажно (пры выражэнні нечаканасці дзеяння). 2. I вось.
с. 77

Ажо I зл. 1. Што (пры залежнай сувязі). 2. Калі (пры залежнай сувязі).
с. 77

Ажъ, ажь I зл. 1. Калі (пры залежнай сувязі). 2. Што (пры залежнай сувязі). 3. Аж, ажно (пры выражэнні выніку дзеяння). 4. Пакуль (пры залежнай сувязі). 5. А (пры далучэнні сказаў і членаў сказа). 6. / (пры спалучэнні аднародных членаў сказа і сказаў). 7. Дык (пры далучэнні сказаў з дадатковымі звесткамі). 8. Бо (пры, залежнай сувязі).
с. 77

Ажъ, ажь II часц. 1. Нават. 2. Толькі. 3. Аж (пры выражэнні нечаканасці дзеяння). 4. Аж (пры абазначэнні месца і часу). 5. Хаця.
с. 80

Аза часц. Хіба, няўжо, ці. Параўн. азабы, азажбы, азаже, азажъ.
с. 81

Азажъ, ажажъ часц. Тое, што і аза.
с. 82

Азали, азале часц. Хіба, няўжо, ці. Параўн. адали, зали, изали.
с. 83

Азалибы часц. Ці ж. Параўн. изалибы.
с. 83

Азбука наз. 1. Алфавіт. 2. Літара.
с. 83

Азийский прым. Азіяцкі. Параўн. азитийский, азиятицкий.
с. 84

Азитийский прым. Тое, што і азийский.
с. 84

Азиятицкий, азиатицкий прым. Тое, што і азийский.
с. 84

Азотчанинъ наз. Жыхар горада Азот.
с. 84

Азотянинъ наз. Тое, што і азотчанинъ.
с. 84

Азъ II Назва першай літары ў славянскай азбуцы.
с. 85

Аитовати дзеясл. Тое, што і агитоватисе.
с. 85

Аитуючийся дзеепрым. ад аитоватисе.
с. 85

Академикъ наз. Студэнт езуіцкай навучальнай установы.
с. 85

Академия наз. 1. Старажытнагрэчаская філасофская шко ла. 2. Сярэдневяковая езуіцкая навучальная ўстанова.
с. 85

Акафистовый прым. ад акафистъ
с. 86

Акафистъ, окафеистъ наз. Акафіст.
с. 86

Аквискгранинъ наз. Жыхар горада Аквісгранума (лацінская назва Аахена).
с. 86

Аквитанский прым. Аквітанскі.
с. 86

Акгитоватися гл. агитоватисе
с. 87

Акглинский прым. <> Акглинское сукно гл. сукно с. 87

Акгнусокъ наз. Крыжык з фігурай ягняці.
с. 87

Акгравовати дзеясл. Прыгнятаць, абцяжарваць.
с. 87

Акгравоный дзеепрым. aд акгравовати.
с. 87

Акгустинский прым. aд августинъ.
с. 87

Аки, акы зл. Як, нібы (пры параўнанні і ўдакладненні).
с. 87

Акинтовый прым. Яхантавы, колеру яханту. Параўн. акифовый.
с. 88

Акинфъ, иакинфъ, иакинфтъ, иякинфъ наз. Каштоўны камень яхант.
с. 88

Акифовый, иакинфовый прым. Тое, што і акинтовый.
с. 88

Акиянинъ наз. Прадстаўнік старажытнага блізкаўсходняга народа.
с. 88

Аккаронитянинъ наз. Жыхар горада Акарона.
с. 88

Аккаронский прым. ад Аккаронъ.
с. 88

Акколитъ, аколитъ наз. Царкоўны прыслужнік.
с. 89

Акрида наз. 1. Род ядомай саранчы. 2. Трава.
с. 89

Аксамитный, оксамитный, оксемитный прым. ад аксамитъ, оксамитъ.
с. 89

Аксамитъ, ексамитъ, оксамитъ, яксамитъ наз. Аксаміт.
с. 90

Актованый дзеепрым. ад актоватися.
с. 90

Актоватися дзеясл. Разглядацца на судзе.
с. 90

Акторство наз. Права на скаргу ў суд.
с. 91

Актыкацыя, актикация наз. Занясенне дакумента ў актавую кнігу.
с. 92

Актыкованый, актикованый дзеепрым. ад актыковати, актиковати.
с. 92

Актыкованье, актикованье, актиковане наз. Дзеянне па дзеясл. актыковати, актиковати.
с. 92

Актыковати, актиковати, актыковать дзеясл. Уносіць дакумент у актавую кнігу.
с. 93

Актыковатисе дзеясл., зв. ад актыковати.
с. 93

Актъ наз. 1. Адзінкавае дзеянне, учынак. 2. Абрад, цырымонія. 3. Дакумент, які змяшчае пастанову, дагавор. 4. Актавая кніга.
с. 93

Акцептованый дзеепрым. ад акцептовати.
с. 94

Акцептовати дзеясл. Прызнаваць, пацвярджаць.
с. 94

Акцесия наз. Прыбытак, даход.
с. 94

Акцесорыя наз. Неканчатковае рашэнне справы на судзе.
с. 94

Акцесъ наз. Захоп, далучэнне.
с. 94

Акция, акцея, акцыя наз. Судовы, працэс.
с. 95

Акцыза наз. Падатак на некаторыя тавары.
с. 95

Акъ зл. Як (пры залежнай сувязі).
с. 95

Аламъ наз. Наплечнік, палярына.
с. 95

Аланъ, алянъ наз. Прадстаўнік старажытнага сармацкага племені.
с. 95

Албанъ, алванъ наз. Прадстаўнік старажытнага азіяцкага племені.
с. 96

Албогатъ наз. Каштоўны камень.
с. 96

Алболи зл. 1. Ці, або (пры размеркавальнай сувязі). 2. Або (пры тлумачэнні).
с. 96

Але I зл. 1. Але, аднак (пры супраціўнай сувязі). 2. Але (пры тлумачэнні). 3. Але, але і, таксама (пры далучэнні).
с. 96

Алебо зл. Тое, што і альбо ў 1 знач.
с. 98

Алевастровый гл. алябастровый
с. 98

Алейницкий прым. Звязаны з вырабам алею.
с. 98

Алекгацыя, алекгацея, олекгацыя наз. Довад, доказ.
с. 98

Алекгованый, аллекгованый дзеепрым. ад алекговати, аллекговати.
с. 98

Алекговати, аллеговати, аллекговати, олекговати дзеясл. Даказваць, прыводзіць довады.
с. 98

Александрийчикъ, александрейчикъ наз. Жыхар Александрыі.
с. 98

Алеманъ наз. Прадстаўнік старажытнага сармацкага племені.
с. 99

Алембикъ, олембикъ наз. Апарат для перагонкі вадкасцей.
с. 99

Алефбетъ наз. Алфавіт. Параўн. алефвифъ.
с. 99

Алефвифъ наз. Тое, што і алефбеть.
с. 99

Алефъ наз. Першая літара яўрэйскага алфавіта.
с. 99

Али, оли зл. 1. А, але, аднак (пры супраціўнай сувязі). 2. Ці, або (пры размеркавальнай сувязі). 3. Пакуль (пры залежнай сувязі).
с. 99

Алиасъ, алиясъ зл. Інакш, або (пры тлумачэнні).
с. 100

Алибо зл. Ці, або (пры размеркавальнай сувязі).
с. 100

Алижъ, алижь, олижъ, олижь I зл. 1. Але, аднак (пры супраціўнай сувязі). 2. Пакуль (пры залежнай сувязі).
с. 100

Алижъ, алижь, олижъ, олижь II часц. Аж, нават.
с. 101

Алить, алитъ зл. А, але, аднак (пры супраціўнай сувязі).
с. 101

Алкавший дзеепрым. Ад алкати.
с. 101

Алкамфоръ наз, Камфоравае дрэва.
с. 101

Алкание наз. Дзеянне па дзеясл. алкати ў 2 знач.
с. 101

Алкати дзеясл. 1. Адчуваць моцны, голад, галадаць. 2. // перан. Моцна жадаць, імкнуцца да чаго-н.
с. 102

Алкионский прым. ад алкионъ.
с. 102

Алкионъ, галкионъ наз. Марская птушка зімародак.
с. 102

Алкнучий дзеепрым. ад алкати.
с. 102

Алкнущий дзеепрым. ад алкати.
с. 102

Алкоранъ, алкоронъ, олкаронъ наз. Каран.
с. 102

Аллекгованый гл. алекгованый
с. 102

Аллигоричный прым. Алегарычны.
с. 102

Аллилуйя, алилуйя выкл. Хвалебны малітоўны выгук.
с. 102

Алтария наз. Пасада памочніка ксяндза.
с. 103

Алтарь, олтарь, олтаръ наз. 1. Алтар. 2. Узвышанае месца, на якое старажытныя людзі ўскладалі ахвяры.
с. 103

Алтембасовый прым. Парчовы.
с. 104

Алтынъ, олтынъ наз. Грашовая адзінка і манета вартасцю ў тры капейкі.
с. 104

Алфа наз. Першая літара грэчаскага алфавіта.
с. 104

Алхимицкий прым. Алхімічны.
с. 104

Алчба наз. Абмежаванне ў ежы, пост.
с. 104

Алчити дзеясл. Жадаць, імкнуцца да чаго-небудзь.
с. 104

Алчущий, алчющий дзеепрым. ад алкати.
с. 105

Алый прым. Пунсовы, ярка-чырвоны.
с. 105

Аль зл. Тое, што і альбо ў 1 знач.
с. 105

Альба, алба наз. Белая рыза каталіцкіх манахаў.
с. 105

Альбо, албо зл. 1. Або, ці, альбо (пры размеркавальнай сувязі). Параўн. алебо, аль. 2. Або—або, ці—ці (пры пералічэнні). 3. А таксама (пры далучэнні). 4. Або (пры тлумачэнні).
с. 105

Альбовемъ, албовемъ зл. Тое, што і абовемъ.
с. 107

Альтариста, олтариста наз. Алтарыст.
с. 107

Альтэрнатымъ прысл. Па чарзе.
с. 107

Алябарда, алябарта, галябарда наз. Бярдыш.
с. 107

Алябастровый, алевастровый прым. ад алябастръ, алевастръ у 1 знач.
с. 107

Алябастръ, алавастръ, алевастръ, алявастръ наз. 1. Алебастр. 2. Пасудзіна, якая зроблена з алебастру.
с. 107

Амазонитъ наз. Жыхар легендарнай краіны Амазоніі. Параўн. амазонъ.
с. 108

Амазонский прым. Амазонскі.
с. 108

Амазонъ наз. Тое, што і амазонитъ.
с. 108

Амалехитянинъ наз. Тое, што і гмаликитъ.
с. 108

Амалидский прым. ад амаликъ.
с. 108

Амаликитъ, амаликита наз. Прадстаўнік старажытнага арабскага племені. Параўн. амалехитянинъ, амаликъ, амелехитъ.
с. 108

Амаликъ наз. Тое, што і амаликитъ.
с. 109

Амарханка наз. Гатунак тканіны.
с. 109

Аматистовый прым. ад аматистъ.
с. 109

Амбаръ, имбаръ, инбаръ, омбаръ, онбаръ I наз. 1. Свіран. 2. Пабудова для гандлю і захавання тавараў.
с. 109

Амбаръ, амборъ II наз. Амбра.
с. 110

Амбонъ, анбонъ, онбонъ наз. Амбон.
с. 110

Амвросъ наз. Каштоўны каменъ.
с. 110

Амелехитъ, амилехитъ наз. Тое, што і амаликитъ.
с. 110

Аметистъ, аматистъ, аматыстъ наз. Аметыст. Параўн. амефистонъ, амефистосъ.
с. 110

Амефистонъ наз. Тое, што і аметистъ.
с. 111

Амефистосъ наз. Тое, што і аметистъ.
с. 111

Аминь, аминъ, амень, амэнъ часц. 1. Амін (заключнае слова малітвы, пропаведзі; азначае «так», «сапраўды»). 2. Амін (у знач. наз.).
с. 111

Аммонитянинъ гл. амонитянинъ
с. 111

Аммонитянка наз., ж. р. ад амонитянинъ.
с. 111

Амонитинъ наз. Тое, што і амонитъ.
с. 112

Амонитский, амоницкий, аммоницкий прым. ад амонитъ, аммонитъ.
с. 112

Амонитчанинъ наз. Тое, што і амонитъ.
с. 112

Амонитъ, аммонитъ наз. Прадстаўнік старажытнага племені аманітаў. Параўн. амонитинъ, амонитчанинъ, амонитянинъ.
с. 112

Амонитянинъ, аммонитянинъ наз. Тое, што і амонитъ.
с. 112

Амореанинъ, аммореянинъ наз. Тое, што і аморейчикъ.
с. 112

Аморейский, амморейский, аморрейский прым. ад амморей, аморрей.
с. 112

Аморейчикъ, амонрейчикъ, амморейчикъ, аморрейчикъ наз. Прадстаўнік старажытнага блізкаўсходняга племені. Параўн. амореанинъ, аморрей.
с. 113

Аморрей, амморей, амморрей наз. Тое, што і аморейчикъ.
с. 113

Амплификовати дзеясл. Перабольшваць.
с. 113

Амрамский прым. <> Амрамское племя — старажытнае біблейскае племя.
с. 113

Анабаптистъ наз. Анабаптыст.
с. 113

Аналойный, анолойный прым. Аналойны.
с. 113

Анафема, анафтама наз. 1. Праклён, адлучэнне ад царквы. 2. // перан. Аб чалавеку, які адлучаны ад царквы.
с. 114

Анафематствовати дзеясл. Аддавацъ анафеме.
с. 114

Ангеликъ наз. Прадстаўнік Візантыйскай дынастыі Ангелаў.
с. 114

Ангеловъ, аггеловъ прым. ад ангелъ, аггелъ.
с. 114

Ангелъ, аггелъ наз. Анёл. Параўн. аньелъ.
с. 114

Ангельский, аггелский, ангелский прым. Анёльскі. Параўн. анелский, аньелский.
с. 115

Андрогинъ наз. Прадстаўнік выдуманага племені.
с. 115

Анелский прым. Тое, што і ангельский.
с. 116

Ани, ане II зл. 1. Ні (пры далучэнні). 2. Ні—ні (пры пералічэнні). Параўн. аны.
с. 116

Анигилевати дзеясл. Анулявацъ.
с. 117

Анигилованье наз. Дзеянне па дзеясл. анигилевати.
с. 117

Анигильский гл. анкгельский
с. 117

Аниже зл. Аднак не (пры супраціўнай сувязі).
с. 117

Анижли, анижели, анежели, анежьли зл. 1. Чым (пры залежнай сувязі). Параўн. анижъ у 1 знач. 2. Але (пры супраціўнай сувязі). 3. Перш чым (пры залежнай сувязі).
с. 118

Анижъ I зл. 1. Тое, што і анижли ў 1 знач. 2. I не (пры далучэнні з адмоўным адценнем).
с. 118

Анимушъ наз. Характар, нораў.
с. 119

Анишъ, анижъ, аныжъ, анышъ, ганишъ, ганышъ, анисъ наз. Насенне анісу.
с. 119

Анкгария наз. Від прымусовага адработку.
с. 119

Анкгель наз. Упрыгожанне на поясе.
с. 119

Анкгельский, акгинский, акглинский, ангелский, англинский, анкгелский, анигильский прым. Англійскі.
с. 119

Анната наз. Гадавы даход архіепіскапа, епіскапа і абата, які яны плацілі ў казну пры атрыманні сану.
с. 120

Аннотация наз. Заўвага, прыпіска.
с. 120

Ано І зл. 1. А, але (пры супраціўнай сувязі). 2. Што (пры залежнай сувязі). 3. Бо (пры залежнай сувязі).
с. 120

Антедата наз. Папярэдняя дата.
с. 121

Антеконвокацийный прым. <> Антеконвокацийный соймикъ гл. соймикъ.
с. 121

Антелокгъ наз. Мера вадкасці.
с. 121

Антепендия, антепандия, антепедия наз. Пярэдняя заслона алтара.
с. 121

Антецесоръ, антецессоръ наз. Папярэднік, продак.
с. 121

Антиграфонъ наз. Спосаб пісьма, пры якім літары размяшчаюцца справа налева.
с. 121

Антимисъ, антиминсъ, антымисъ наз. Абрус пасвячоны, якім засцілаюць алтар у царкве.
с. 122

Антиохенъ наз. Тое, што і антиохиянинъ.
с. 122

Антиохиянъ наз. Тое, што і антиохиянинъ.
с. 122

Антиохиянинъ наз. Жыхар Антыяхіі — старажытнай сталіцы Сірыі. Параўн. антиохенъ, антиохиянъ.
с. 122

Антифонъ, антифона наз. Верш з псалмоў, якія спяваюцца пры набажэнстве папераменна на абодвух клірасах.
с. 122

Антихристовъ прым. ад антихристъ.
с. 122

Антихристъ, антихрестъ, антихрыстъ наз. Антыхрыст.
с. 123

Антонянинъ наз. Член ордэна святога Антонія.
с. 123

Антыквитусъ прысл. Спрадвеку.
с. 123

Ануфагъ наз. Назва міфічнай народнасці.
с. 123

Анфраксъ, андраксъ наз. Каштоўны каменъ рубін.
с. 123

Анхимандритъ гл. архимандритъ
с. 123

Анхораттумъ наз. Назва кнігі царкоўнага пісьменніка Епіфанія Кіпрскага, накіраванай супрацъ арыян.
с. 123

Анъ I зл. А (пры супраціўнай сувязі).
с. 124

Аньелъ, аниелъ наз. Тое, што і ангелъ.
с. 124

Аньельский прым. 1. Тое, што і ангельский. 2. // перан. Ціхі, спакойны (пра чалавека).
с. 124

Апараментъ, аппараментъ наз. Касцелъныя рэчы.
с. 124

Апаратъ, аператъ, аппаратъ, апператъ, опаратъ наз. 1. Царкоўны рэквізіт. 2. Амуніцыя. 3. Знакі каралеўскай улады.
с. 124

Апелеванье, апэлеванье наз. Дзеянне па дзеясл. апелевати.
с. 125

Апелевати, абпеливати, апелиовати, апеллевати, апелловати, апеловати, апелювати, аппелевати, аппелиовати, аппеллевати, апэлевати, опеловатъ, опэлевати дзеясл. 1. Апеляваць. Параўн. апелловывати. 2. Шукаць чыёй-небудзь рашаючай думкі.
с. 125

Апелловывати дзеясл. Тое, што і апелевати ў 1 знач.
с. 126

Апеляцыйный прым. ад апеляцыя.
с. 126

Апеляцыя, апелецыя, апелляция, апелляцыя, апеляцея, апеляция, апэлецыя, апэляцыя, апэляцэя, опеляцыя наз. 1. Апеляцыя. 2. Назва, найменне.
с. 126

Апертура наз. Ускрыццё нарыва.
с. 127

Апетитъ, аппетитъ, аппетытъ наз. Апетыт.
с. 127

Апликованье наз. Падрыхтоўка.
с. 127

Апографонъ наз. Спіс, копія.
с. 127

Апокаликсимъ наз. Тое, што і апокалипсисъ.
с. 127

Апокалипсисъ наз. Апакаліпсіс. Параўн. апокаликсимъ, апокалипсия.
с. 127

Апокалипсия наз. Тое, што і апокалипсисъ.
с. 127

Аполинаристъ, аполлинаристъ наз. Член секты апалінарыстаў.
с. 128

Апоплексия наз. Апаплексія.
с. 128

Апостазия, апостасия наз. Адступніцтва.
с. 128

Апостата, апостатъ, апостота наз. Адступнік.
с. 128

Апостоловъ прым. ад апостолъ.
с. 128

Апостолский, апостольский прым. ад апостолъ у 1 знач.
с. 129

Апостолство наз. Апостальскі сан.
с. 129

Апостолъ, апоштолъ наз. 1. Апостал. 2. Назва царкоўнай кнігі, якая змяшчае «дзеянні» і «пасланні» апосталаў.
с. 129

Апостольский гл. апостолский
с. 129

Апотекаревъ прым. ад апотекарь.
с. 130

Апотекарский прым. ад апотекарь.
с. 130

Апотекарь наз. Тое, што і аптекаръ.
с. 130

Аппробованый гл. апробованый
с. 130

Аппробованье наз. Дзеянне па дзеясл. апробовати.
с. 130

Апракасъ, апракосъ наз. Царкоўная кніга (евангелле ці апостал), у якой чытанні размяшчаюцца па парадку святочных дзён.
с. 130

Апрегенсия наз. Уласнасць, распараджэнне.
с. 130

Апрелевый, апреловый, априлевый, априловый прым. aд апрель, априль.
с. 130

Апрель, априль, апрыль наз. Красавік.
с. 131

Апробата наз. Тое, што і апробация.
с. 131

Апробация, аппробация наз. Адабрэнне, згода, дазвол. Параўн. апробата.
с. 131

Апробацыйный прым. ад апробация.
с. 132

Апробованый, аппробованый дзеепрым. ад апробовати, аппробовати.
с. 132

Апробовати, аппробовати дзеясл. Адобрыцъ, зацвердзіць.
с. 132

Аптека, аптыка, обтека наз. 1. Аптэка. 2. Лякарства.
с. 132

Аптекарка наз., ж. р. aд аптекаръ.
с. 133

Аптекарский прым. aд аптекаръ.
с. 133

Аптекаръ, абтекаръ, аптекарь, аптыкаръ наз. Аптэкар. Параўн. апотекарь.
с. 133

Аптечный прым. ад аптека ў 2 знач.
с. 133

Арабский, арапский прым. Арабскі. Параўн. аравский.
с. 134

Арабчикъ наз. Тое, што і арабъ.
с. 134

Арабъ, арапъ наз. Араб. Параўн. арабчикъ, аравитинъ, аравитъ, аравленинъ, аравчикъ, аравъ.
с. 134

Аравитинъ наз. Тое, што і арабъ.
с. 134

Аравитский прым. ад аравитъ.
с. 134

Аравитъ наз. Тое, што і арабъ.
с. 134

Аравленинъ наз. Тое, што і арабъ.
с. 134

Аравский прым. Тое, што і арабский.
с. 134

Аравчикъ наз. Тое, што і арабъ.
с. 134

Арамский прым. ад уласн. назвы Арамея.
с. 135

Арамчикъ наз. Жыхар старажытнай краіны, Арамеі.
с. 135

Арандарский гл. арендарский
с. 135

Арасимъ наз. Каштоўны камень.
с. 135

Арафийчикъ наз. Тое, што і арафитчикъ.
с. 135

Арафинчикъ наз. Тое, што і арафитчикъ.
с. 135

Арафитчикъ наз. Прадстаўнік старажытнай азіяцкай народнасці. Параўн. арафийчикъ, арафинчикъ, арахитейчикъ.
с. 135

Арахитейчикъ наз. Тое, што і арафитчикъ.
с. 135

Аргиръ наз. Прадстаўнік старажытнай азіяцкай народнасці.
с. 135

Аргишъ, оргишъ наз. 1. Абоз. 2. Гандлёвая пошліна.
с. 135

Аргументовати гл. аркгументовати
с. 136

Ардынованый гл. ординованый
с. 136

Аренда, аранда, оранда, оренда наз. 1. Арэнда. 2. Арэндная плата.
с. 136

Арендарка наз., ж. р. ад арендаръ.
с. 136

Арендаровъ прым. ад арендаръ.
с. 137

Арендарский, арандарский прым. ад арендаръ,
с. 137

Арендаръ, арандаръ, арондаръ, рендаръ наз. Арандатар.
с. 137

Арендный прым. ад аренда ў 2 знач.
с. 137

Арендованый дзеепрым. ад арендовати.
с. 137

Арендованье, арендоване наз. Тое, што і аренда ў 1 знач.
с. 138

Арендовати дзеясл. Арандаваць.
с. 138

Арендовный прым. <> Арендовный листъ гл. листъ. с. 138

Арендуючий дзеепрым. ад арендовати.
с. 138

Ареопагитъ наз. Член вярхоўнага суда ў старажытных Афінах.
с. 138

Ареопагъ наз. Вярхоўны суд у старажытных Афінах.
с. 138

Арестованый гл. арештованый
с. 138

Аретисъ наз. Каштоўны камень.
с. 138

Арешокъ наз. Нарасць на лісцях дуба, якая змяшчае ў сабе дубільную кіслату і з якой выраблялі чарніла.
с. 139

Арештованый, арестованый дзеепрым. ад арештовати, арестовати.
с. 139

Арештованье, арештоване наз. Дзеянне па дзеясл. арештовати.
с. 139

Арештовати дзеясл. Арыштаваць, затрымаць.
с. 139

Арештъ, арестъ наз. Арышт на маёмасць.
с. 139

Ариесъ, арьесъ наз. Назва планеты Марс.
с. 140

Аримасть, арамасть наз. Прадстаўнік міфічнага народа.
с. 140

Аристолиохия наз. Кірказон (расліна з роду павойнікападобных).
с. 140

Аритметика наз. Арыфметыка.
с. 140

Ариянинъ, ареанинъ, арианинъ, аррианинъ, арыянинъ наз. Арыянін — паслядоўнік секты Арыя.
с. 140

Ариянка наз., ж. р. ад ариянинъ.
с. 140

Ариянский, арианский, аррыанский прым. ад ариянинъ, арианинъ, аррианинъ.
с. 141

Ариянство, арыянство наз. Вучэнне александрыйскага свяшчэнніка Арыя.
с. 141

Арка наз. 1. Ківот. 2. Тое, што і арха.
с. 141

Аркабузъ, аркгабузъ, гаркабузъ наз. Пішчаль, старажытнае ружжо.
с. 141

Аркадъ наз. Жыхар Аркадзіі — цэнтральнай краіны Пелапанеса.
с. 142

Аркгонаутъ, аркгонавтъ наз. Арганаўт — міфічны марскі падарожнік.
с. 142

Аркгументовати, аргументовати дзеясл. Аргументаваць.
с. 142

Аркгументъ, аргументъ наз. Аргумент.
с. 142

Аркушовый прым. Аркушны, аркушовы.
с. 142

Аркушъ наз. Ліст паперы, бляхі (у тым ліку і ўтыканай калючкамі, шпількамі тыпу цярновага вянка).
с. 142

Армария, альмария, олмарея наз. Шафа.
с. 142

Армата, гармата наз. 1. Армада. 2. Гармата. 3. Артылерыя. 4. Зброя, узбраенне.
с. 143

Арматный, гарматный прым. ад армата, гармата.
с. 143

Арменейский прым. Тое, што і арменский.
с. 144

Арменский, арминский прым. Армянскі. Параўн. арменейский. с. 144

Арморыкъ наз. Жыхар Арморыкі (у старажытнасці кельцкая назва паўночна-заходняй Галіі).
с. 144

Армянинъ, армеанинъ, арменинъ, армеянинъ, армианинъ наз. Армянін.
с. 144

Ароматъ, арамать наз. Пахучае рэчыва.
с. 145

Аронатика наз. Арнаментальнае пісьмо, вязь.
с. 145

Арридийский прым. ад старажытнай назвы Пелапанеса Арридия.
с. 145

Артыкулъ, артикулъ наз. 1. Артыкул, параграф, раздзел. 2. Збор правіл, палажэнняў; статут. 3. Догма, догмат.
с. 145

Арфа, арва, архва, гарфа наз. Арфа.
с. 146

Арха наз. Каўчэг. Параўн. арка ў 2 знач.
с. 146

Архангеловъ прым. ад архангелъ.
с. 146

Архангелъ наз. 1. Архангел. 2. Скарочаная назва царквы або манастыра ў гонар аднаго з архангелаў.
с. 146

Архангельский прым. ад архангелъ.
с. 147

Архетипонъ наз. Тое, што і архетипъ.
с. 147

Архетипъ, архитипъ наз. Арыгінал. Параўн. архетипонъ.
с. 147

Архибунтовникъ наз. Галоўны бунтаўшчык.
с. 147

Архидиаконство гл. архидьяконство
с. 147

Архидиаконъ гл. архидьяконъ
с. 147

Архидиецизыя наз. Мітраполія.
с. 147

Архидияконъ гл. архидьяконъ
с. 147

Архидыаконъ гл. архидьяконъ
с. 147

Архидьяконство, архидиаконство наз. Сан архідыякана.
с. 147

Архидьяконовъ прым. ад архидьяконъ.
с. 147

Архидьяконъ, архидиаконъ, архидияконъ, архидыаконъ наз. Ганаровы тытул старшага сярод дыяканаў.
с. 147

Архиепископий прым. ад архиепископъ. Параўн. архиепископлий.
с. 148

Архиепископия, архиепископъя наз. 1. Епархія, якая знаходзіцца ў веданні архіепіскапа. 2. Сан архіепіскапа.
с. 148

Архиепископлий прым. Тое, што і архиепископий.
с. 148

Архиепископский прым. ад архиепископъ.
с. 148

Архиепископство наз. 1. Тое, што і архиепископия ў 1 знач. 2. Тое, што і архиепископия ў 2 знач.
с. 148

Архиепископъ, архиепискупъ наз. Архіепіскап.
с. 149

Архиепископъя гл. архиепископия
с. 149

Архиепискупъ гл. архиепископъ
с. 149

Архиереевъ прым. ад архиерей.
с. 149

Архиерейский прым. ад архиерей.
с. 149

Архиерейство наз. Сан архірэя.
с. 149

Архикняжа наз. Вялікі князь. Параўн. архикнязь.
с. 149

Архикнязь наз. Тое, што і архикняжа.
с. 150

Архимандрития гл. архимандритья
с. 150

Архимандритовъ прым. ад архимандритъ.
с. 150

Архимандритский, архимандрицкий прым. ад архимандритъ.
с. 150

Архимандритство, архимандрытство, архимандрыцтво наз. 1. Сан архімандрыта. 2. Манастыр на чале з архімандрытам. Параўн. архимандритья, архимандрия.
с. 150

Архимандритъ, анхимандритъ, архимандрыта, архимандрытъ, архимаритъ, архиморитъ наз. Архімандрыт.
с. 150

Архимандритья, архимандрития, архимандритя наз. 1. Тое, што і архимандритство ў 1 знач. 2. Тое, што і архимандритство ў 2 знач.
с. 151

Архимандрицкий гл. архимандритский
с. 151

Архимандричий прым. ад архимандритъ.
с. 151

Архимандрия наз. Тое, што і архимандритство ў 2 знач.
с. 151

Архимандрыта гл. архимандритъ
с. 151

Архимандрытство гл. архимандритство
с. 151

Архимандрытъ гл. архимандритъ
с. 151

Архимандрыцтво гл. архимандритство
с. 151

Архимаритъ гл. архимандритъ
с. 151

Архиморитъ гл. архимандритъ
с. 152

Архипастырский прым. ад архипастыръ.
с. 152

Архипастыръ наз. Вышэйшая духоўная асоба, старшы сярод пастыраў (патрыярх, мітрапаліт, епіскап).
с. 152

Архипрезвитеръ наз. Старшы кафедралъны канонік.
с. 152

Архисвещенникъ наз. Галоўны, старшы свяшчэннік.
с. 152

Архистратиговъ прым. ад архистратигъ.
с. 152

Архистратигъ наз. Старшы над анёльскім воінствам (пaводле рэлігійных вераванняў). Параўн. архистратий.
с. 152

Архистратий наз. Тое, што і архистратигъ.
с. 152

Архитектонъ наз. Галоўны дойлід, будаўнічы, цясляр.
с. 152

Арцибискупство, арцыбискупство наз. 1. Сан каталіцкага архіепіскапа. 2. Царкоўна-адміністрацыйная тэрытарыяльная адзінка, якая знаходзілася ў веданні каталіцкага архіепіскапа.
с. 152

Арцибискупъ, арцыбискупъ наз. Каталіцкі архіепіскап.
с. 153

Арцикапланъ наз. Старшы каталіцкі свяшчэннік.
с. 153

Арцыбискупство гл. арцибискупство
с. 153

Арцыбискупъ гл. арцибискупъ
с. 153

Асекурацийный прым. ад асекурация.
с. 153

Асекурация, ассекурация, ассекурацыя наз. Пасведчанне на пэўныя льготы, пазыковае абавязацельства, распіска.
с. 153

Асекурованый дзеепрым. ад асекуровати.
с. 154

Асекуровати, ассекуровати дзеясл. Абавязваць.
с. 154

Асекуроватисе дзеясл. Абавязвацца.
с. 154

Асесорский, асосорский, ассесорский, ассессорский прым. ад асесоръ, асосоръ, ассесоръ.
с. 154

Асесоръ, ассесоръ, ососоръ наз. Асэсар.
с. 154

Асийский прым. ад Асія (царства ў Малой Азіі).
с. 155

Асирийский, асирейский, ассирийский прым. Асірыйскі. Параўн. асырский.
с. 155

Асирийчикъ, асирейчикъ, ассирийчикъ наз. Асірыец.
с. 155

Асириянинъ, асирянинъ, ассирянинъ наз. Асірыец.
с. 155

Аскалонский прым. ад уласнай назвы Аскалонъ.
с. 155

Аскалончанинъ наз. Жыхар горада Аскалона. Параўн. аскалончикъ.
с. 155

Аскалончикъ наз. Тое, што і аскалончанинъ.
с. 155

Аскеназъ наз. Згодна з бібліяй (Кніга Быцця, X, 3), армянскі ці суседні з ім народ.
с. 156

Асорский прым. ад уласнай назвы Асоръ.
с. 156

Аспида, аспидъ наз. 1. Ядавітая змяя, аспід. 2. Міфічная істота, дракон.
с. 156

Аспидный I прым. ад аспида, аспидъ.
с. 156

Аспидный II прым. Зроблены з аспіду.
с. 156

Аспидовъ прым. ад аспидъ, аспида.
с. 156

Асписъ, ясписъ наз. Мінерал аспід.
с. 156

Аспра наз. Дробная сярэбраная манета. Параўн. аспа, аспрата, аспроля.
с. 157

Аспрата наз. Тое, што і аспра.
с. 157

Аспроля наз. Тое, што і аспра.
с. 157

Ассекуровати гл. асекуровати
с. 157

Ассерция наз. Аб’яўленне каго-н. вольным.
с. 157

Ассесория наз. Нарада засядацеляў.
с. 157

Ассессорский гл. асесорский
с. 157

Ассыстенцыя наз. Сумеснае знаходжанне, суправаджэнне.
с. 157

Астраханский прым. Астраханскі.
с. 157

Астролиогия гл. астролиокгия
с. 157

Астролиокгия, астролиогия наз. Астралогія.
с. 158

Астрологъ, астролиогъ, астролиокгъ, астролокгъ наз. Астролаг.
с. 158

Астролоичный прым. Астралагічны.
с. 158

Астрoмъ наз. Прадстаўнік міфічнай народнасці.
с. 158

Астрономия, острономия наз. Астраномія.
с. 158

Астрономский прым. Астранамічны.
с. 158

Астрономъ, острономъ наз. Астраном.
с. 158

Асуръ, ассуръ наз. Асірыец. Параўн. асурянинъ.
с. 158

Асурянинъ наз. Тое, што і асуръ.
с. 159

Асыгнацыя, асыкгнацыя наз. Дакумент на атрыманне грошай ці маёмасці.
с. 159

Асырский прым. Тое, што і асирийский.
с. 159

Атаманство наз. Тэрыторыя, падначаленая атаману.
с. 159

Атаманъ, ватаманъ, втамонъ, отаманъ, отамонъ, утамонъ наз. Атаман; баскак; важак, старшы ў якой-н. справе.
с. 159

Атеистъ наз. Атэіст. Параўн. афеистъ.
с. 159

Атениенчикъ наз. Тое, што і атенчикъ.
с. 159

Атенский, аттенский прым. Афінскі.
с. 159

Атентованый, аттентованый дзеепрым. aд атентовати, аттентовати.
с. 159

Атентовати, аттентовати дзеясл. Узбуджаць судовую справу, дамагацца, патрабаваць.
с. 160

Атенчикъ наз. Жыхар горада Афіны. Параўн. атениенчикъ.
с. 160

Атестацейный, аттестацыйный прым. ад атестация.
с. 160

Атестация, атестацыя, атестачия, аттестация наз. Атэстацыя, пісьмовае пасведчанне.
с. 160

Атласовый, отласовый прым. ад атласъ, отласъ.
с. 160

Ато зл. Аднак (пры, супраціўнай сувязі).
с. 161

Атоли зл. Аднак (пры супраціўнай сувязі).
с. 161

Аттентованый гл. атентованый
с. 161

Аттестацыйный гл. атестацейный
с. 161

Афеистъ наз. Тое, што і атеистъ.
с. 162

Афектация, афектацыя наз. 1. Пераўвелічэнне. 2. Жаданне, патрабаванне.
с. 162

Афектикъ наз., памянш. ад афектъ.
с. 162

Афектованый дзеепрым. ад афектовати.
с. 162

Афектовати, аффектовати дзеясл. Жадацъ, дамагацца.
с. 162

Афектъ, аффектъ, афхвектъ, офектъ наз. Моцнае жаданне, страсцъ, страснасцъ.
с. 162

Афинейчикъ наз. Тое, што і афинянинъ.
с. 163

Афинъ наз. Тое, што і афинянинъ.
с. 163

Афинянинъ наз. Жыхар горада Афіны. Параўн. афинейчикъ, афинъ.
с. 163

Африканский прым. Афрьіканскі. Параўн. африцкий.
с. 163

Африцкий прым. Тое, што і африканский.
с. 163

Аффектованье наз. Дзеянне па дзеясл. аффектовати.
с. 164

Ацепалъ наз. Богаадступнік, ерэтык.
с. 164

Ачей I зл. 1. Калі (пры падпарадкаванні даданага сказа ўмовы). 2. Хоць (пры падпарадкаванні даданага ўступальнага сказа). 3. Ці, або (пры размеркаванні).
с. 164

Ачей II часц. 1. Хай, няхай. 2. Хіба, няўжо, ці. 3. Толькі.
с. 165

Ачей III пабоч. сл. Можа, магчыма.
с. 165

Ачколвекъ, ачкольвекъ, ачколве, ачкольве, ачколвей зл. Хоць, нягледзячы на тое што (пры падпарадкаванні даданага ўступальнага сказа). Параўн. ачколи.
с. 165

Ачколи зл. Тое, што і ачколвекъ.
с. 166

Ачъ, ачь зл. 1. Калі (пры падпарадкаванні даданага сказа ўмовы). 2. Хоць, нягледзячы на тое што (пры падпарадкаванні даданага ўступальнага сказа). 3. Каб (пры падпарадкаванні даданага тлумачальнага сказа). 4. Бо, таму што (пры падпарадкаванні даданага сказа прычыны). 5. Хоць, нават (пры ўзмацненні).
с. 166

Аще, ашче зл. 1. Калі (пры падпарадкаванні даданага сказа ўмовы). 2. Хоць, нягледзячы на тое што (пры падпарадкаванні даданага ўступальнага сказа). 3. Хіба што толькі (у спалучэнні з часціцамі ли, же, токмо пры падпарадкаванні даданага уступальна-абмежавальнага сказа). 4. Ці (пры размеркавальнай сувязі).
с. 167

Ба зл. 1. Бо, таму што (пры залежнай сувязі). 2. Ды (пры далучэнні).
с. 168

Баба I наз. 1. Старая жанчына. 2. Маці бацькі або маці. 3. Жонка. 4. Павітуха. 5. Знахарка, чараўніца. 6. Язычаскі ідал.
с. 168

Баба II наз. Прылада для забівання паляў.
с. 169

Бабизный прым. Атрыманы ў спадчыну ад бабкі.
с. 169

Бабиния наз. Рэзідэнцыя султана.
с. 169

Бабка I наз. 1. Тое, што і баба ў 1 знач. 2. Тое, што і баба ў 2 знач.
с. 170

Бабский прым,. Нядужы, слабы.
с. 170

Баварский, баворский прым. Баварскі.
с. 170

Бавелный прым. Тое, што і баволняный.
с. 170

Бавити дзеясл. 1. Займацъ, затрымліваць. 2. Траціць. 3. Працягваць.
с. 171

Бавитися дзеясл., зв. ад бавити. 1. Займацца. 2. Быць, знаходзіцца, заставацца. 3. Вадзіць знаёмства. 4. Марудзіць, затрымлівацца.
с. 171

Бавленый дзеепрым. ад бавити ў 1 знач.
с. 172

Бавленьеся наз. Дзеянне па дзеясл. бавитися ў 1 знач.
с. 172

Бавлючийся дзеепрым. ад бавитися ў 1 знач.
с. 173

Баволица наз. Буйваліца. Параўн. буйволіца.
с. 173

Баволна, бавальна, бавелна наз. Бавоўна.
с. 173

Баволняный, бавелняный, бавельняный, бавялняный прым. Баваўняны. Параўн. бавелный.
с. 173

Бавы наз. Вядзьмарства, чараўніцтва.
с. 173

Бавячий дзеепрым. ад бавити ў 1 знач.
с. 173

Бавячийся, бавечыйся дзеепрым. ад бавитися ў 1 знач.
с. 173

Багатырьский гл. богатырский
с. 174

Багманъ наз. У рэлігійным вучэнні расліна, якая прысвячалася духу Багману. Параўн. богаманъ.
с. 174

Багна, багно, багонъ, бакгна наз. Багна.
с. 174

Багниско, бакгниско наз. Забалочанае месца, багна. Параўн. багнище.
с. 174

Багнистый прым. Забалочаны, гразкі.
с. 175

Багнище наз. Тое, што і багниско.
с. 175

Багнята наз. Галінка вярбы або лазы з пушыстымі коцікамі.
с. 175

Багоръ наз. Каштоўная тканіна барвовага колеру.
с. 175

Баграница, багреница, багряница наз. 1. Вопратка з каштоўнай тканіны барвовага колеру як сімвал вярхоўнай улады. 2. Каштоўная тканіна барвовага колеру.
с. 175

Баданье, бадание наз. 1. Дзеянне па дзеясл. бадати ў 1 знач. 2. Дзеянне па дзеясл. бадати ў 2 знач.
с. 176

Баданьеся наз. Дзеянне па дзеясл. бадатися.
с. 176

Бадати, бодати дзеясл. 1. Даследаваць, вывучаць, правяраць. 2. Распытваць.
с. 176

Бадатися дзеясл., зв. ад бадати 1. Даследавацца, вывучацца, правярацца. 2. Распытвацца.
с. 176

Бадачъ, бодачъ наз. Той, хто вывучае, распытвае; знаўца.
с. 177

Бадаючийся, бадаючыйся дзеепрым. ад бадатися.
с. 177

Бадвинъ, бадвынъ наз. Бедуін.
с. 177

Бадзагиръ наз. Каштоўны камень.
с. 177

Базилианинъ гл. базылианинъ
с. 177

Базилийский прым. Ад базилианинъ.
с. 177

Базилискъ наз. Васіліск. Параўн. базилишокъ, василискъ, василишокъ.
с. 177

Базилишокъ, базылишокъ наз. Тое, што і базилискъ.
с. 177

Базылианинъ, базилианинъ, базилиянинъ наз. Член уніяцкага ордэна святога Васіля. с. 178

Базылиянский прым. ад базылиянинъ. с. 178

Байдакъ, бойдакъ наз. Барка. с. 178

Байка I наз. 1. Байка. 2. Выдумка, плётка, небыліца. с. 178

Байка II наз. Мяккая, пераважна баваўняная тканіна. Параўн. бая. с. 179

Байкоповедачъ наз. Апавядальнік баек, выдумак, небыліц. с. 179

Бакавка наз. Назва рыбы. Параун. бакавня. с. 179

Бакавня наз. Тое, што і бакавка. с. 179

Бакаларъ, бакаляръ, бокаларъ, боколаръ наз. 1. Бакалаўр. 2. Школьны настаунік. с. 179

Баканье наз. Дзеянне па дзеясл. бакати. с. 179

Бакгазыевый прым. ад бакгазыя.
с. 180

Бакгазыкъ наз., памянш. ад бакгазыя.
с. 180

Бакгазыя, бакгазея, бакгазия наз. Паркаль. Параўн. бакгоза.
с. 180

Бакгоза, богаза наз. Тое, што і бакгазыя.
с. 180

Баклажка наз., памянш. ад баклага.
с. 180

Баламутити, баламутить дзеясл. Ілгаць, ашукваць, збіваць з панталыку.
с. 180

Баламутный, баломутный прым. ад баламутъ, баломутъ.
с. 180

Баламутня, боламутня наз. Ашуканства, махлярства. Параўн. баламутство.
с. 180

Баламутство наз. Тое, што і баламутня.
с. 181

Баламутъ, баломутъ, боламутъ наз. Баламут, ашуканец, махляр.
с. 181

Балваница, болваница, болванница наз. Язычаская святыня.
с. 181

Балванский, болванский прым. Ідалапаклонніцкі, язычаскі.
с. 181

Балванъ, болванъ наз. 1. Балван, ідал. 2. Глыба, абломак рэчыва.
с. 182

Балвофалница гл. балвохвалница
с. 182

Балвофалский гл. балвохвалский
с. 182

Балвофалство гл. балвохвалство
с. 183

Балвофальца гл. балвохвалца
с. 183

Балвохвалница, балвофалница наз. 1. Язычаскае свяцілішча. 2. Язычніца.
с. 183

Балвохвалный прым. Язычаскі.
с. 183

Балвохвалский, балвофалский, болвохвалский прым. Язычаскі.
с. 183

Балвохвалство, балвофалство, балвохвальство, болвофалство, болвохвалство наз. Язычаства,
с. 183

Балвохвалца, балвофальца, болвофалца, болвохвалца наз. Язычнік, ерэтык.
с. 184

Балвохвальство гл. балвохвалство
с. 184

Балка, балька наз. Бэлька. Параўн. балокъ.
с. 184

Балованье наз. Свавольства.
с. 185

Балсамовый прым. ад балсамъ.
с. 185

Балсамъ, балзамъ, бальзамъ наз. Бальзам.
с. 185

Балтийский, балтицкий, балтыйский, бальтыцкий прым. Балтыйскі.
с. 185

Бальверский, балверский, барверский прым. ад бальверъ, балверъ, барверъ.
с. 186

Бальверство, балверство, барберство, барверство, борверьство наз. Занятак цырульніка, фельчара.
с. 186

Бальверчыкъ наз., памянш. ад бальверъ.
с. 186

Бальверъ, балверъ, бальберъ, барберъ, барбиръ, барверъ, болверъ наз. Фельчар, цырульнік.
с. 186

Балясъ наз. Разны або точаны слупок для балюстрады.
с. 187

Бандолетъ, бандалетъ, бендолетъ, бондалетъ наз. 1. Мушкет з кароткім ствалом. 2. Пас.
с. 187

Банитовати дзеясл. Караць пазбаўленнем грамадзянскіх правоў і выгнаннем з краіны.
с. 187

Банитъ наз. Асоба, пазбаўленая грамадзянскіх правоў і асуджаная на выгнанне з краіны.
с. 187

Баницийный, баницейный, баницыйный прым. ад баниция, баницея, баницыя.
с. 188

Баниция, баницея, баницыя, банницыя наз. 1. Судовае пакаранне пазбаўленнем грамадзянскіх правоў і выгнаннем з краіны. 2. Пісьмовы прыгавор аб пазбаўленні грамадзянскіх правоў і выгнанні з краіны.
с. 188

Банка наз. 1. Слоік. 2. Банька. 3. Пузыр паветра на паверхні вады. 4. Кольца, якім замацоўваецца каса на касільне.
с. 189

Банкетовати, бенкетовати дзеясл. Банкетавацъ.
с. 189

Банкетуючий, бенкетуючий дзеепрым. ад банкетовати, бенкетовати.
с. 189

Банкетъ, банкэтъ наз. Банкет.
с. 189

Банъ наз. Саноўнік у сярэдневяковых паўднёваславянскіх краінах.
с. 190

Баня наз. 1. Вялікая гліняная, шкляная, скураная або металічная пасудзіна, якая ўжывалася для захавання вадкіх і сыпкіх рэчываў і для культавых патрэб; кацёл. 2. Лазня. 3. Саляная капальня.
с. 190

Бараний, баранний, бараный, баряный, бораний прым. Барановы.
с. 190

Баранковый прым. ад баранокъ.
с. 191

Барановщина наз. Падатак за авечкагадоўлю.
с. 191

Баранокъ, боранекъ, боранокъ I наз. 1. Малады баран. 2. Баранова шкура. 3. Сімвалічная назва Iсуса Хрыста. 4. Ціхі, пакорны чалавек.
с. 191

Баранокъ II наз. Тое, што і абаранокъ.
с. 192

Бараночекъ наз., памянш. ад баранъ.
с. 192

Баранъ, боранъ I наз. 1. Баран. 2. Сімвалічная назва Ісуса Хрыста.
с. 192

Барашковый прым. Баранковы.
с. 193

Барбара наз. Тоўстая вяроўка, канат.
с. 193

Барва наз. 1. Колер, афарбоўка. 2. Вопратка з дарагой, каштоўнай тканіны; ліўрэя; мундзір. 3. Знак, прыкмета.
с. 193

Барвица наз. Кальчужная сетка ад ніжняй часткі шлема да плячэй.
с. 194

Барвичка наз. <> Барвички рогъ — рог дастатку.
с. 195

Барвяный прым. Тое, што і барвовый.
с. 195

Бардамъ наз. Від халоднай зброі.
с. 195

Бардка наз., памянш. ад барда.
с. 195

Бардышовый прым. ад бардышъ.
с. 195

Бардышъ, бардишъ, бердышъ наз. Халодная зброя ў выглядзе шырокай сякеры з закругленым у форме паўмесяца лязом, насаджанай на доўгае дрэўка.
с. 195

Барзей прысл., выш. ст. ад барзо. Больш.
с. 195

Барзо, бардзо, барздо, барзе прысл. Вельмі, надта, дужа.
с. 196

Барила, барило, барилъ, барыло наз. Бочка, мера вадкіх рэчываў.
с. 197

Барилка, барилко, барылка, борилка наз., памянш. ад барила.
с. 197

Барканъ наз. Невялікае фартыфікацыйнае збудаванне.
с. 197

Барма, борма наз. Тое, што і барва ў 1 знач.
с. 197

Барский прым. <> Барское мыло гл. мыло
с. 198

Барта, барда наз. 1. Тапор. 2. Алебарда.
с. 198

Бартей наз. Прадстаўнік старажытнага народа.
с. 198

Бартный прым. Борцевы. Параўн. бортный.
с. 198

Бархановый, бархоновый прым. ад барханъ.
с. 198

Барханъ, борханъ наз. Баваўняная варсістая тканіна.
с. 198

Барщовый, барщевый прым. Бурачковы. Параўн. борщовый.
с. 198

Барщъ наз. Баршчэўнік. Параўн. борщъ.
с. 199

Барылочка наз., памянш. ад барыла.
с. 199

Барышникъ, баришникъ, боришникъ, борышникъ наз. Пасрэднік, сведка пры гандлёвай здзелцы.
с. 199

Барышовати, боришовати дзеясл. Быцъ пасрэднікам, сведкам пры гандлёвай здзелцы.
с. 199

Барышъ, борышъ наз. Барыш, пачастунак пры гандлёвай здзелцы.
с. 199

Басалыкъ, басаликъ наз. Пуга з замацаваным на канцы кавалкам волава.
с. 200

Баскакъ, байскакъ, бойскакъ, боскакъ наз. Баскак.
с. 200

Баснословити дзеясл. Расказваць байкі, небыліцы.
с. 200

Басня, баснь наз. Выдумка, плётка, небыліца.
с. 200

Бастовати дзеясл. Далучаць, забяспечваць.
с. 200

Баструментъ наз. Інструмент (?).
с. 200

Бастря наз. Пазашлюбнае дзіця.
с. 201

Басурманский, безсурмянский, бесорменьский, бесурманский, бесурменский, бесурмянский, босурманский прым. Мусульманскі. Параўн. бусурманский
с. 201

Басурманство, бесерменство, бесурмянство наз. Мусульманства.
с. 201

Басурмянинъ, безсурманъ, безсурмянинъ, бесурманинъ, бесурманъ, бесурмянинъ наз. Мусульманін. Параўн. бусурмянинъ
с. 201

Батогъ, ботогъ наз. 1. Палка. 2. Нізка сушанай рыбы.
с. 202

Батьковщина наз. Набытак бацькі, спадчынная маёмасць.
с. 202

Бахиръ наз. Прадстаўнік старажытнага народа.
с. 202

Бахматъ, бохматъ наз. Вынослівы конь татарскай пароды.
с. 202

Бахуръ, бохуръ наз. Малады яўрэй.
с. 203

Бачачий, бачучий дзеепрым. ад бачити.
с. 203

Баченый дзеепрым. ад бачити.
с. 203

Баченье, баченне, бачэнье наз. 1. Дзеянне па дзеясл. бачити ў 1 знач. 2. Розум, мудрасць. 3. Погляд, меркаванне. 4. Увага. 5. Ласка, міласць.
с. 203

Бачити, бачыти дзеясл. 1. Бачыць, аглядаць. 2. Заўважаць, разумець, усведамляць. 3. Думаць, меркаваць. 4. Браць пад увагу.
с. 204

Бачитися дзеясл., зв. ад бачити. 1. Зауважацъ, разумець, усведамляцъ сабе. 2. Адчувацъ сябе.
с. 206

Бачмакгъ, бачмагъ наз. Чаравік.
с. 206

Бачне прысл. 1. Разумна, мудра, кемліва. 2. Асцярожна,
с. 206

Бачнейший прым., выш. ст. ад бачныйю 1. Больш кемлівы, больш разумны. 2. Больш уважлівы, пільны.
с. 206

Бачность наз. 1. Розум, мудрасць, кемлівасць. 2. Увага, разлік, пільнасць.
с. 207

Бачный прым. 1. Разумны, мудры, кемлівы. 2. Уважлівы, пільны, асцярожны.
с. 207

Баша наз. Вышэйшы саноўнік у старажытнай Турцыі і некаторых іншых мусульманскіх краінах.
с. 208

Башта, бакшта наз. Абаронная вежа. Параўн. башня.
с. 208

Баюркъ наз. Нізкае месца, зарослае хмызняком і залітае вадой.
с. 208

Баянье наз. Дзеянне па дзеясл. баяти.
с. 209

Баяти дзеясл. Расказвацъ байкі, небыліцы, плёткі.
с. 209

Бделиумъ, бделлия наз. Пахучая камедзь віннай пальмы.
с. 209

Бдение, бденье наз. 1. Дзеянне па дзеясл. бдети. 2. Царкоўная служба.
с. 209

Бдети дзеясл. 1. Знаходзіцца, быць. 2. Клапаціцца аб чым-н. 3. Імкнуцца ў думках да бога. 4. Жыць адпаведна патрабаванням праваслаўнай веры.
с. 209

Бдящий дзеепрым. Ад бдети ў 1 знач.
с. 210

Бегаемый дзеепрым. ад бегати ў 5 знач.
с. 210

Беганье, бегане, беганне наз. 1. Дзеянне па дзеясл. бегати ў 1 знач. 2. Ігрышча.
с. 210

Бегати, бегать, бекгати дзеясл. 1. Бегаць. 2. Ездзіць на кані. 3. Уцякаць, адступаць. 4. Ухіляцца, цурацца, пазбягаць. 5. Хутка рухацца (аб прадметах, вачах).
с. 210

Бегаючий, бегаючый дзеепрым. ад бегати. Параўн. бегающий.
с. 211

Бегающий дзеепрым. Тое, што і бегаючий.
с. 211

Бегивати дзеясл., шматкр. aд бегати.
с. 211

Беглейший, беглийший, биглейший прым., выш. ст. ад беглый у 3 знач.
с. 212

Беглость, биглость наз. Дасканалае веданне справы, умельства, вопытнасць, майстэрства.
с. 212

Беглый прым. 1. Збеглы. 2. У знач. наз. Уцякач, бягляк. 3. Умелы, дасведчаны, майстэрскі, вопытны, мудры.
с. 212

Бегунецъ наз. Тое, што і бегунъ у 1 знач.
с. 213

Бегунъ наз. 1. Ганец, пасланец. Параўн. бегунецъ. 2. Уцякач, валацуга. 3. Адступнік, распаўсюджвальнік ерасі. 4. Маклер.
с. 213

Бегъ наз. 1. Бег, хуткае перамяшчэнне наперад людзей і жывёл. 2. Уцёкі, адступленне. 3. Цячэнне ракі, вады. 4. Абарачэнне і рух планет сонечнай сістэмы і іншых нябесных цел. 5. Жыццё, змяненне ў часе, ход жыццёвых падзей або з’яў. 6. Усталяваны парадак, звычай.
с. 214

Беда, бида наз. 1. Няшчасце, нядоля, ліха. 2. Нястача, турбота, клопат. 3. Туга, сум, смутак. 4. Праклён, абурэнне. 5. Прымус. 6. У знач. выкл. эх, авохці.
с. 216

Бедажекъ наз. Нябога, небарака.
с. 218

Бедевей, бедевея, бадавея наз. Верхавы конь, рысак.
с. 218

Бедение, бедженье наз. Дзеянне па дзеясл. бедити.
с. 218

Беденьеся, бедженьеся наз. Дзеянне па дзеясл. бедитися.
с. 218

Бедитель наз. Праціўнік у бітве.
с. 218

Бедити дзеясл. Крыўдзіць, прыцясняць, мучыць.
с. 218

Бедитися дзеясл. Змагацца, біцца з кім-н., мучьщца з кім-н., чым-н.
с. 218

Беднарский прым. Бондарскі. Параўн. боднарский.
с. 219

Бедне, бедно прысл. Пакутліва, гаротна.
с. 219

Беднейший прым., выш. ст. ад бедный.
с. 219

Бедникъ наз. Бядняк, небарака.
с. 219

Бедница наз., ж. р. Ад бедникъ.
с. 219

Бедный прым. 1. Бедны. 2. У знач. наз. Бядняк, бядак. 3. Няшчасны, пакутны. 4. Хворы, кволы, худы. 5. Мізэрны.
с. 219

Бедованье наз. Дзеянне па дзеясл. бедовати.
с. 220

Бедовати дзеясл. Гараваць, бедаваць.
с. 220

Бедро наз. Бядро. Параўн. бедра.
с. 221

Бедуючий дзеепрым. ад бедовати. Параўн. бедующий.
с. 221

Бедующий дзеепрым. Тое, што і бедуючий.
с. 221

Бежай дзеепрым. ад бежати ў 1 знач.
с. 221

Бежанье, бежание наз. Дзеянне па дзеясл. бежати. Параўн. беженье.
с. 221

Бежати, бежать дзеясл. 1. Бегчы, хутка перамяшчацца. 2. Уцякаць, адступаць. 3. Гнацца, праследаваць. 4. Спяшацца, імкнуцца. 5. Ехаць. 6. Плысці. 7. Цячы. 8. Пралягаць (пра дарогу). 9. Завяршаць жыццёвы шлях.
с. 221

Бежачий дзеепрым. ад бежати. Параўн. бежащий.
с. 223

Бежащий дзеепрым. Тое, што і бежачий.
с. 223

Беженье наз. Тое, што і бежанье.
с. 223

Безадщина, безатщына, беззадщина наз. Маёнтак, які застаўся пасля смерці ўладальніка без наследніка.
с. 224

Безаконикъ гл. беззаконникъ
с. 224

Безаконникъ гл. беззаконникъ
с. 224

Безаконновати гл. беззаконовати
с. 224

Безаконовати гл. беззаконовати
с. 224

Безаконство гл. беззаконство
с. 224

Безбедникъ наз. Шчаслівец, удачнік.
с. 224

Безблазнено прысл. Без спакусы, без граху.
с. 224

Безбогобоязный прым. Богабезбаязны.
с. 224

Безбожие наз. Тое, што і безбожность.
с. 224

Безбожне прысл. Бязбожна. Параўн. незбожне.
с. 224

Безбожнейший прым., выш. ст. ад безбожный. Параўн. незбожнейший.
с. 224

Безбожникъ наз. Бязбожнік. Параўн. незбожникъ.
с. 224

Безбожность наз. Бязбожнасць. Параўн. безбожие, незбожность.
с. 225

Безбожный, бэзбожный прым. 1. Бязбожны, язычаскі. Параўн. незбожный. 2. Бессаромны, абуральны.
с. 225

Безбоязливый прым. Бяспечны.
с. 225

Безбрачный прым. Бясшлюбны.
с. 225

Безбронный прым. Бяззбройны.
с. 226

Безвеременье наз. Цяжкае становішча, няшчасце, бяда. Параўн. безвременье.
с. 226

Безверный прым. Бязбожны, язычаскі.
с. 226

Безвестне, безвестно прысл. Нечакана, неспадзявана, раптоўна.
с. 226

Безвечыти дзеясл. Знявечыць.
с. 226

Безвинне, безвинно прысл. Без віны, без прычыны, невядома за што.
с. 227

Безводье, безводие наз. Недахоп вады.
с. 228

Безвоеводзкий прым. Не ўласцівы ваяводзе.
с. 228

Безвременне прысл. Няўчасна, у неспрыяльных умовах.
с. 228

Безвременье наз. Дрэннае становішча, няшчасце, бяда.
с. 228

Безврядный, безврадный прым. Забаронены мясцовай уладай.
с. 228

Безвстыдно прысл. Бессаромна.
с. 228

Безглавие наз. Пакаранне праз адсячэнне галавы. Параўн. безголовье.
с. 228

Безглавный прым. 1. Нікім не ўзначальваемы. 2. Безразважны.
с. 228

Безголовье наз. Тое, што і безглавие.
с. 229

Безгрешие наз. Бязгрэшнасць. Параўн. безгрешство.
с. 229

Безгрешный прым. Бязгрэшны.
с. 229

Безгрешство наз. Тое, што і безгрешие.
с. 229

Бездедичный прым. Пазбаўлены наследнікаў.
с. 229

Безделно прысл. Беспадстаўна, памылкова.
с. 229

Безделный прым. 1. Вольны ад працы.
с. 229

Безделье наз. Бяздзейнасць, дарэмная трата часу.
с. 229

Безденежно прысл. Бясплатна.
с. 229

Безденецъ наз. Асоба, якая мела толькі дваровы ўчастак зямлі.
с. 229

Бездеткиня наз. Жанчына, якая яшчэ не раджала.
с. 230

Бездна, безна наз. Бездань. Параўн. безодня.
с. 230

Бездождие наз. Адсутнасць дажджу. Параўн. бездожчие.
с. 230

Бездожчие наз. Тое, што і бездождие.
с. 230

Бездомный прым. у знач. наз. Бяздомнік. Параўн. бездомокъ.
с. 230

Бездомокъ наз. Тое, што і бездомный.
с. 230

Бездорожный прым. Бездарожны.
с. 230

Бездушность наз. Чэрствасць, бяздушнасць, абыякавасць.
с. 231

Бездушный, бездушний прым. Неадушаўлёны.
с. 231

Безецникъ наз. Нягоднік, распуснік.
с. 231

Безецность наз. Ганебнасць, подласць.
с. 231

Безецный, бэзэцный прым. 1. Ганебны, подлы, распусны. 2. Прыгавораны на пазбауленне гонару або на выгнанне з краіны, пастаўлены па-за законам.
с. 231

Безженство наз. Бясшлюбнасць.
с. 232

Беззаконникъ, безаконикъ, безаконникъ наз. Іншаверац, бязбожнік, грэшнік; злачынец.
с. 232

Беззаконно, безаконне, безаконно, беззаконне прысл. 1. Не па хрысціянскаму закону, у граху. 2. Без шлюбнага абраду.
с. 232

Беззаконный, безаконный, безаконый прым. 1. Супраціўны хрысціянскаму закону, бязбожны, грэшны; злачынны. 2. У знач. наз. Бязбожнік, грэшнік.
с. 233

Беззаконовати, безаконновати, безаконовати дзеясл. Парушаць закон, грашыць.
с. 233

Беззаконство, безаконство наз. Тое, што і беззаконье.
с. 233

Беззаконье, безаконие, безаконье, беззаконие наз. Парушэнне закону; дзеянне, якое супярэчыщь законам царквы, бязбожнасць. Параўн. беззаконство.
с. 233

Безименный, безыменный прым. Безназоўны, безыменны, невядомы.
с. 234

Безклопотне прысл. Бесклапотна.
с. 234

Безклопотный, бесклопотный прым. Бесклапотны.
с. 234

Безконечный прым. Бясконцы, бязмежны, вялікі.
с. 234

Безкровне прысл. Бяскроўна.
с. 235

Безкровный, бескровный прым. Бяскроўны.
с. 235

Безлепие наз. Адсутнасць прыгажосці.
с. 235

Безлепица наз. Недарэчнасць, бязглуздзіца.
с. 235

Безлепичный прым. Недарэчны, бязглузды.
с. 235

Безлепъ, безлепа прысл. Дарэмна, без патрэбы, памылкова.
с. 235

Безлетний прым. Вечны, бессмяротны.
с. 235

Безлобивый прым. Незласлівы.
с. 236

Безмезникъ наз. Бяссрэбранік.
с. 236

Безменъ наз. 1. Мера вагі. 2. Бязмен.
с. 236

Безмерие наз. Празмернасць.
с. 237

Безмерне, безмерно прысл. Празмерна.
с. 237

Безмерностъ наз. Тое, што і безмерие.
с. 237

Безмерный прым. 1. Бязмерны, велізарны. 2. Празмерны, незвычайны па сіле.
с. 237

Безместный прым. Непрыдатны.
с. 238

Безмилостивный прым. Няміласцівы, бязлітасны, неміласэрны.
с. 238

Безмолвеный прым. Маўклівы, спакойны, ціхі.
с. 238

Безмолвие наз. Маўклівасць, спакой, цішыня.
с. 238

Безмолвникъ наз. Пустэльнік, маўчальнік.
с. 238

Безмолствовати, безмольствовати дзеясл. Жыць у цішыні, знаходзіцца ў адзіноце.
с. 238

Безмужная прым. Незамужняя.
с. 238

Безмужьство наз. Дзявоцтва.
с. 238

Безмытне, безмытно, безмытьне прысл. Бяспошлінна.
с. 238

Безмытный прым. Бяспошлінны.
с. 239

Безмятежно прысл. Ціхамірна.
с. 239

Безначальный, безначалный прым. Які не мае пачатку.
с. 239

Безовоцный прым. Пазбаўлены пладоў.
с. 239

Безодволочный гл. безотволочный
с. 240

Безодня наз. Тое, што і бездна.
с. 240

Безодповедне гл. безотповедне
с. 240

Безодповедный прым. Неаб’яўлены, нечаканы.
с. 240

Безоистление наз. Нятленнасць, неўміручасць.
с. 240

Безомешканый прым. Безадкладны.
с. 240

Безотволочный, безодволочный прым. Неадкладны.
с. 240

Безотповедне, безодповедне, безодповедно прысл. Без прычыны, без папярэджання.
с. 240

Безпаметство наз. Непрытомнасць.
с. 240

Безпамятне, безпаметне прысл. Несвядома, у непрытомнасці.
с. 240

Безпереводно прысл. 1. Пастаянна. 2. Неадкладна.
с. 241

Безперестани прысл. Тое, што і безперестанку.
с. 241

Безперестанку прысл. Бесперастанку. Параўн. безперестани, безпрестани, безпрестанку.
с. 241

Безпечалне прысл. Безжурботна, бесклапотна.
с. 241

Безпечалный, беспечалный прым. Безжурботный, бесклапотны.
с. 241

Безпечатный прым. Які не мае пячаткі.
с. 241

Безпеченство, беспеченство наз. 1. Бяспека. 2. Спакой, бестурботнасцъ, бесклапотнасць. 3. Адвага, смеласцъ. 4. Дзёрзкасць, свавольства. Параўн. безпечность.
с. 241

Безпечне, безпечно, безспечне, беспечне, беспечно, бэзпечне прысл. 1. Бяспечна. 2. Спакойна, бестурботна, бесклапотна. 3. Без вагання, пэўна, смела, рашуча. 4. Жорстка.
с. 242

Безпечней, беспечней прысл., выш. ст. ад безпечне, беспечне.
с. 243

Безпечнейшей прысл., выш. ст. ад безпечне.
с. 244

Безпечнейший, безспечнейший, беспечнейший прым., выш. ст. ад безпечный, беспечный.
с. 244

Безпечность, беспечность, бэзпэчность наз. 1. Тое, што і безпеченство ў 1 знач. 2. Тое, што і безпеченство ў 2 знач. 3. Тое што і безпеченство ў 3 знач. 4. Тое, што і безпеченство ў 4 знач.
с. 244

Безпечный, беспечный, бэзпечный прым. 1. Бяспечны. 2. Спакойны, бестурботны, бесклапотны. 3. Адважны, смелы, рашучы. 4. Дзёрзкі, жорсткі.
с. 245

Безпитие наз. Неўжыванне пітва.
с. 247

Безплатне прысл. Бясплатна.
с. 247

Безплатный прым. Бясплатны.
с. 247

Безплеменный прым. Бязродны.
с. 247

Безплодне прысл. Без дзяцей.
с. 247

Безплодный, бесплодный прым. 1. Бяздзетны. 2. Неўрадлівы. 3. Бясплённы, марны, дарэмны. Параўн. неплодный.
с. 247

Безплотный, бесплотный прым. Бесцялесны.
с. 248

Безпорочно прысл. Беззаганна, сумленна.
с. 248

Безпоставный прым. Нястрыманы.
с. 248

Безпотомне прысл. Без патомкаў.
с. 248

Безпотомность наз. Адсутнасць патомкау. Параўн. безпотомство.
с. 248

Безпотомный прым. Які не мае патомкаў.
с. 249

Безпотомство наз. Тое, што і безпотомность.
с. 249

Безпотребне прысл. Дарэмна, без патрэбы.
с. 249

Безпотребный прым. Непатрэбны. Параўн. непотребный.
с. 249

Безпохибне прысл. Беспамылкова, упэўнена.
с. 249

Безпошлинно прысл. Бяспошлінна.
с. 249

Безправне, бесправно прысл. Незаконна, самавольна, несправядліва.
с. 250

Безправникъ наз. Чалавек, які паступае незаконна, несправядліва.
с. 250

Безправный прым. Незаконны, самавольны, несправядлівы.
с. 250

Безправье, безправие, бесправье наз. Беззаконнасць, несправядлівасць, самавольства.
с. 250

Безпредельне прысл. Бязмежна.
с. 251

Безпрестани прысл. Тое, што і безперестанку.
с. 251

Безпрестанку, беспрестанку прысл. Тое, што і безперестанку.
с. 251

Безпрестанно, безпрестанне прысл. Бесперастанку.
с. 251

Безпрестанный прым. Бесперапынны.
с. 251

Безприкладный прым. Надзвычайны, непарауналъны.
с. 252

Безприсадный прым. <> Безприсадное золото гл. золото.
с. 252

Безпутьный прым. Бездарожны.
с. 252

Безрадство, безрядство наз. Беспарадак, бязладдзе.
с. 252

Безрогий, бежрогий прым. Бязрогі.
с. 252

Безрозсудный прым. Безразважны.
с. 252

Безрозумие наз. Безразважнасць. Параўн. безрозумство.
с. 252

Безрозумне прысл. Безразважна
с. 252

Безрозумнейший прым., выш. ст. ад безрозумный.
с. 253

Безрозумный прым. 1. Неразумны, безразважны. 2. Не здольны думаць. 3. У знач. наз. Дурань, вар’ят.
с. 253

Безрозумство наз. Тое, што і безрозумие.
с. 253

Безсеменно прысл. Бязгрэшна.
с. 254

Безсеменный прым. Неаплоднены.
с. 254

Безскорбный, бескорбный прым. Не засмучаны, безжурботны.
с. 254

Безславный прым. Бясслаўны.
с. 254

Безсластие наз. Цяжкае, горкае пачуццё.
с. 254

Безсловесный прым. 1. Бязмоўны. 2. У знач. наз. Жывёла.
с. 254

Безсмертие, бесмертие наз. Бессмяротнасць, неўміручасць. Параўн. бесмертность.
с. 254

Безсмертный, бесмертный прым. Бессмяротны, неўміручы.
с. 254

Безсмысленный прым. Бяздумны.
с. 255

Безсоветие наз. Безразважнасцъ.
с. 255

Безспечнейший гл. безпечнейший
с. 255

Безсребреникъ, безсребренникъ, безсребрникъ наз. Бяссрэбранік, бескарыслівы чалавек.
с. 255

Безстрастие наз. Адсутнасцъ страснасці.
с. 255

Безстрастно прысл. Бясстрастна.
с. 255

Безстрастный, бестрастный прым. Бясстрасны.
с. 255

Безстрашие наз. Бясстрашнасцъ.
с. 255

Безстудие, бестудие наз. Бессаромнасць.
с. 256

Безстудница наз. Бессаромніца.
с. 256

Безстудный, безстудый, бестудный прым. Бессаромны. Параўн. безстужий, безстыдный.
с. 256

Безстудство, бестудство наз. Бессаромнасць, нахабства. Параўн. безстузство.
с. 256

Безстужий, бестужий прым. Тое, што і безстудный.
с. 256

Безстузство, бестужство наз. Тое, што і безстудство.
с. 256

Безстыдный прым. Тое, што і безстудный.
с. 256

Безсурмянинъ гл. басурмянинъ
с. 257

Безсурмянский гл. басурманский
с. 257

Безтелесный прым. Бесцялесны, нематэрыяльны. Параўн. безтелный.
с. 257

Безтелный прым. Тое, што і безтелесный.
с. 257

Безтравный прым. Пазбаўлены травы.
с. 257

Безумие, безумье наз. 1. Безразважнасцъ; глупства. 2. Вар’яцтва. Параўн. безумство.
с. 257

Безумитися дзеясл. Вар’яцецъ.
с. 257

Безумне прысл. Неразумна, безразважна.
с. 257

Безумница наз. Безразважны чалавек.
с. 257

Безумный, бэзумный прым. 1. Неразумны, безразважны. 2. У знач. наз. Неразумны, безразважны.
с. 257

Безумство наз. Тое, што і безумие ў 2 знач.
с. 258

Безурядовне прысл. Незаконна.
с. 258

Безухий прым. Бязвухі (аб рэчы, якая не мае вушак або ручак).
с. 258

Безценне прысл. За бясцэнак.
с. 258

Безценный прым. Дарагі, неацэнны.
с. 258

Безценокъ наз. <> 3а безценокъ — за бясцэнак, вельмі танна.
с. 258

Безчадие наз. Бяздзетнасць.
с. 258

Безчествовати, безчестовати дзеясл. 1. Тое, што і безчестити ў 1 знач. 2. Тое, што і безчестити ў 2 знач.
с. 259

Безчествоватися дзеясл. Не шанавацца.
с. 259

Безчестити дзеясл. 1. Не шанаваць, не паважаць. 2. Абражаць, зневажаць. Параўн. безчествовати.
с. 259

Безчестне, безчестно прысл. Без аказання пашаны.
с. 259

Безчестный прым. 1. Бясслаўны. 2. Зняважаны, пазбаўлены гонару. 3. Зняважлівы.
с. 260

Безчестовати гл. безчествовати
с. 260

Безчестье, безчестие, бесчестье, бещестье наз. 1. Няслава, адсутнасць належнай павагі. 2. Абраза, знявага, крыўда. 3. Грашовае спагнанне за абразу, знявагу або крыўду.
с. 260

Безчещеный дзеепрым. ад безчестити.
с. 261

Безчиние наз. Тое, што і безчинство.
с. 261

Безчинне, безчинно прысл. Непрыстойна.
с. 261

Безчинность наз. Тое, што і безчинство.
с. 261

Безчинный прым. Недазволены, незаконны, непрыстойны.
с. 261

Безчинство наз. Беззаконнасць, непарадак. Параўн. безчиние, безчинность.
с. 261

Безчинца наз. Парушальнік парадку.
с. 262

Безчисление наз. Непамернае мноства.
с. 262

Безчисленно, безчисленне, безчислено прысл. Непамерна многа.
с. 262

Безчисленный, безчисленый, безчислный, безчисльный, безчысленный, безчысленый, бесчисленый, бесчислный прым. 1. Незлічоны. 2. Бязмежны, бязмерны.
с. 262

Безчловечие наз. Бесчалавечнасць, жорсткасцъ.
с. 262

Безшкодность наз. Бясшкоднасць.
с. 262

Безшкодный прым. Бясшкодны.
с. 263

Безществующий дзеепрым. ад безчестити ў 2 знач.
с. 263

Безъ, безо, бесъ, бэзъ прыназ. Без. 1. У спалучэнні з канкрэтнымі назоўнікамі пры абазначэнні адсутнасці каго-н. або чаго-н. 2. Пры ўказанні на адсутнасць прыкметы, выражанай назоўнікам роднага склону. 3. Пры абазначэнні меры або колькасці з пэўным вылікам. 4. У спалучэнні з абстрактнымі назоўнікамі пры абазначэнні стану або дзеяння з адмоўным адценнем. 5. У спалучэнні з некаторымі назоўнікамі пры выражэнні розных акалічнасцей.
с. 263

Бекгунъ наз. Прыстасаванне, на якім мацуюцца дзверы.
с. 265

Белей прысл., выш. ст. ад бело.
с. 265

Белейши прысл., выш. ст. ад бело.
с. 265

Белейший прым., выш. ст. ад белый.
с. 266

Беленье наз. Дзеянне па дзеясл. белити ў 1 знач.
с. 266

Белецъ, белець I наз. Мера ёмістасці.
с. 266

Белецъ II наз. 1. Міранін. 2. Свяшчэннік, які належыць да белага духавенства.
с. 266

Белизна наз. Зборная назва дробнай рыбы (карась, лінь, плотка).
с. 266

Белий, беллий прым. Тое, што і белинный.
с. 266

Белилный I прым. Тое, што і белинный.
с. 267

Белило наз. Фарба для твару, бялілы.
с. 267

Белильникъ наз. Бялільшчык.
с. 267

Белинный, беленный, белиний, белиный прым. Вавёркавы. Параўн. белий, белилный I.
с. 267

Белити дзеясл. 1. Адбельваць. 2. Фарбаваць у белы колер.
с. 267

Белица наз., ж. р. Ад белецъ II.
с. 268

Белицкий прым. Тое, што і беличий.
с. 268

Беличий, беличный, беличый прым. Вавёркавы. Параўн. белицкий.
с. 268

Белка наз. 1. Вавёрка. 2. Футра вавёркі. 3. Футра вавёркі, што ўжывалася для выплаты даніны, пaдатку.
с. 268

Белоглова, белокглова наз. Замужняя жанчына. Параўн. белоголова.
с. 269

Белогловский, белокгловский, бялокгловский прым. Жаночы. Параўн. белоголовский.
с. 269

Белоголова наз. Тое, што і белоглова.
с. 269

Белоголовский прым. Тое, што і белогловский.
с. 270

Белогородецъ наз. Жыхар Белгарада.
с. 270

Белогрывый прым. Белагрывы.
с. 270

Белогубый прым. Белагубы (пра каня).
с. 270

Белое прым. у знач. наз. Белае.
с. 270

Беложонка наз. Замужняя жанчына.
с. 270

Белозорый прым. Са светлай плямай на лбе, лысінай (пра каня).
с. 270

Белокгловский гл. белогловский
с. 270

Белокопытый прым. Белакапыты (пра каня).
с. 270

Белокъ, беллокъ наз. Бялок, белая абалонка вока.
с. 271

Белоногий прым. Беланогі (пра каня).
с. 271

Белопафый прым. 3 белымі плямамі на баках (пра жывёлу).
с. 271

Белоплотие наз. Бязгрэшны, беззаганны цялесны вобраз.
с. 271

Белорусецъ наз, Жыхар Белай Русі.
с. 271

Белоруский, бялоруский прым. Які адносіцца да Белай Русі.
с. 271

Белоскурникъ наз. Гандляр адбеленымі скурамі.
с. 271

Белость наз. Белізна, чысціня.
с. 271

Белоцерковецъ наз. Жыхар Белай Царквы.
с. 272

Белочий прым. Вавёркавы. Параўн. белочный, белчаный.
с. 272

Белочный прым. Тое, што і белочий.
с. 272

Белужина, белужына наз. Бялужына.
с. 272

Белчаный прым. Тое, што і белочий.
с. 272

Белший прым., выш. ст. ад белый.
с. 272

Белый прым. 1. Белы (пра колер). 2. Светлавалосы, са светлай скурай, светлай масці або апярэння. 3. Ясны, празрысты, светлы. 4. Чысты, ачышчаны. 5. Бялізнавы, які адносіцца да бялізны. 6. Не пастрыжаны ў манахі (аб духавенстве). 7. Бязгрэшны.
с. 272

Бель наз. Белая шаўковая тканіна, белыя шаўковыя ніткі.
с. 275

Бендаликъ наз. Павязка на галаву.
с. 275

Бендь наз. Металічная ручка шчыта.
с. 275

Бендюга, беньдюга наз. Месца ля ракі, дзе складалі дрэвы, прызначаныя для сплаву.
с. 275

Бенедиктынъ наз. Манах каталіцкага ордэна св. Бенедыкта.
с. 275

Бенефиция, бенефицыя наз. 1. Маёнтак, даход з якога ішоу у карысць рымска-каталіцкага духавенства. 2. Духоўны сан.
с. 275

Бенкарсия наз., памянш. ад бенкартъ.
с. 276

Бенкартъ, букартъ, бэнкартъ наз. Пазашлюбнае дзіця.
с. 276

Бенкетовати гл. банкетовати
с. 276

Бенкетуючий гл. банкетуючий
с. 276

Бервенный прым. Зроблены з бярвення.
с. 276

Бервено, бервно наз. Бервяно. Параўн. берно, бревно.
с. 276

Бервь наз. Насціл з бярвення.
с. 277

Береговый прым. Прыбярэжны.
с. 277

Берегъ, берогъ наз. 1. Бераг. 2. Прыбярэжная тэрыторыя. 3. Край, мяжа. Параўн. брегъ.
с. 277

Береженье, бережение наз. Ахова, нагляд, догляд.
с. 278

Бережокъ наз. Невялікі зямельны ўчастак на беразе ракі.
с. 278

Березина наз. 1. Бяроза. 2. Бярозавая жэрдка.
с. 279

Березка, берозка наз. Бярозка.
с. 279

Березникъ наз. Бярозавы гай, бярэзнік. Параўн. березье.
с. 279

Березовый, берозовый прым. Бярозавы.
с. 279

Березье наз. Тое, што і березникъ.
с. 280

Береме, беремя наз. 1. Груз, ноша, цяжар. 2. Павіннасць. 3. Ахапак. 4. Плод у жываце цяжарнай жанчыны. Параўн. бремя ў 4 знач.
с. 280

Беременная прым. 1. Цяжарная. 2. У знач. наз. Цяжарная.
с. 280

Берестень наз. Пасудзіна з бяросты.
с. 281

Берестянинъ наз. Жыхар Бярэсця.
с. 281

Беречи, берэчы дзеясл. Берагчы, ахоўваць; пільнаваць, вартаваць. Параўн. брегчи.
с. 281

Берилъ, берилюсъ наз. Каштоўны камень берыл.
с. 281

Беркгринъ наз. Разнавіднасць зялёнай фарбы.
с. 281

Берковецъ, берковескъ, берковискъ, бирковискъ наз. Беркавец.
с. 281

Берло II наз. Зерне, якое застаецца пасля абмалоту ў мякіне.
с. 282

Бермовати дзеясл. Выконваць абрад мірапамазання.
с. 282

Бернадынъ, барнадинъ, барнадынъ, бернадинъ, бернардинъ, бернардынъ наз. Манах каталіцкага ордэна св. Бернарда.
с. 282

Берно наз. Тое, што і бервено.
с. 282

Беручий, беручый дзеепрым. ад брати. Параўн. берущий.
с. 283

Беручийся дзеепрым., зв. aд беручий.
с. 283

Берущий, берущый дзеепрым. Тое, што і беручий.
с. 283

Беседа наз. 1. Гутарка. 2. Пропаведзь. 3. Бяседа.
с. 283

Беседовавший дзеепрым. ад беседовати.
с. 284

Беседованье, беседование наз. Дзеянне па дзеясл. беседовати.
с. 284

Беседовати дзеясл. Гутарыць.
с. 284

Беседуючий дзеепрым. ад беседовати. Параўн. беседующий.
с. 285

Беседующий дзеепрым. Тое, што і беседуючий.
с. 285

Бесерменство гл. басурманство
с. 285

Бесившийся дзеепрым. ад беситися.
с. 285

Беситися дзеясл. Шалець, вар’явацца.
с. 285

Бескверный прым. Беззаганны.
с. 285

Бесклопотный гл. безклопотный
с. 285

Бесмертность наз. Тое, што і безсмертие.
с. 285

Беснование наз. Шаленства, буянства.
с. 285

Бесновати дзеясл. Тое, што і бесноватися.
с. 285

Бесноватися дзеясл. Вар’яцецъ, шалецъ, буяніць. Параўн. бесновати, бесоватися.
с. 285

Бесноватый прым. 1. Звар’яцелы, шалёны. 2. У знач. наз. Шалёны, вар’ят. Параўн. бесный.
с. 286

Беснуючийся дзеепрым. ад бесноватися. Параўн. беснующий.
с. 286

Беснующий дзеепрым. Тое, што і беснуючийся.
с. 286

Бесный прым. 1. Тое, што і бесноватый у 1 знач. 2. Тое, што і бесноватый у 2 знач.
с. 286

Беснящий дзеепрым. ад бесновати.
с. 286

Бесованье наз. Дзеянне па дзеясл. бесоватися.
с. 286

Бесоватися дзеясл. Тое, што і бесноватися.
с. 287

Бесовский прым. 1. Чартоўскі, д’ябальскі. 2. Язычаскі.
с. 287

Бесорменьский гл. басурманский
с. 287

Беспечалный гл. безпечалный
с. 287

Беспеченство гл. безпеченство
с. 287

Беспечнейший гл. безпечнейший
с. 287

Беспечность гл. безпечность
с. 287

Беспрестанку гл. безпрестанку
с. 287

Бествети дзеясл. Тое, што i бествитися.
с. 287

Бествитися дзеясл. Лютавацъ. Параўн. бествети.
с. 288

Бествячийся дзеепрым. ад бествитися.
с. 288

Бестиалский, бестиялский, бестыялский прым. 1. Звярыны. 2. Зверскі, люты.
с. 288

Бестиалство наз. Скоталожніцтва.
с. 288

Бестийка, бестика наз. Стварэнне.
с. 288

Бестийный прым. Д’ябальскі.
с. 288

Бестия, бестыя наз. 1. Звер, жывёла. 2. Міфічная істота. 3. Зневаж. Скаціна.
с. 288

Бестиялский гл. бестиалский
с. 289

Бестрастный гл. безстрастный
с. 289

Бестудно прысл. Бессаромна.
с. 289

Бестыялский гл. бестиалский
с. 289

Бесурманинъ гл. басурмянинъ
с. 290

Бесурманитися, бесурмянитися дзеясл. Прымаць басурманскую веру.
с. 290

Бесурманский гл. басурманский
с. 290

Бесурменский гл. басурманский
с. 290

Бесурмянинъ гл. басурмянинъ
с. 290

Бесурмянский гл. басурманский
с. 290

Бесурмянство гл. басурманство
с. 290

Бесчисленый гл. безчисленный
с. 290

Бесчислный гл. безчисленный
с. 290

Бесъ I наз. 1. Злы дух, чорт. 2. Язычаскае бажаство.
с. 290

Бетсамидъ наз. Прадстаўнік старажытнага яўрэйскага племені.
с. 291

Бетъ наз. Назва другой літары фінікійскага алфавіта.
с. 291

Бехтеръ наз. Панцыр з металічных пласцінак і кольцаў.
с. 291

Беченье, бечанье наз. Бляянне.
с. 291

Бечи, бегчи, бечь дзеясл. 1. Бегчы, хутка рухацца. 2. Уцякаць. 3. Гнацца, праследаваць. 4. Спяшацца. 5. Ехаць.
с. 291

Бечова, бочева наз. Вяроўка, канат.
с. 292

Бечулка наз., памянш. ад бечка.
с. 292

Бешеный, бешаный, бешоный прым. 1. Звар’яцелы, шалёны. 2. У знач. наз. Вар’ят.
с. 293

Биберейка наз. Бабровае футра.
с. 293

Библиотека, быблиотека наз. Бібліятэка.
с. 293

Библирарумъ антиквитатумъ наз. Назва кнігі.
с. 293

Библия, библея, бивлия, быблея, быблия наз. Біблія. Параўн. блиблия, вивлиа.
с. 293

Бибула наз. Абгортачная папера.
с. 294

Биваный дзеепрым. ад бивати.
с. 294

Бивати дзеясл., шматкр. ад бити.
с. 294

Биватися дзеясл., шматкр. ад битися.
с. 294

Бигамия наз. Дваяшлюбнасць.
с. 294

Бигосъ, бикасъ наз. Страва з тушанай кіслай капусты з мясам, каубасой і вострымі прыправамі.
с. 294

Биенье, биение наз. Дзеянне па дзеясл. бити.
с. 295

Билце наз. 1. Верхняя скразная жардзінка ў возе, у калясцы. 2. Металічная або драўляная дошка, удараючы ў якую падаюць сігнал. 3. Медыятар.
с. 3

Билчий прым. Пабіты, патаптаны.
с. 3

Бирати дзеясл., шматкр. ад брати.
с. 4

Биретокъ наз., памянш. ад биретъ.
с. 4

Бириваный, бирываный дзеепрым. ад биривати.
с. 4

Биривати, берывати, бирывати дзеясл., шматкр. ад брати.
с. 5

Биритецъ наз., памянш. ад биретъ.
с. 5

Бирка наз. 1. Палачка, на якой нарэзамі вёўся ўлік чаго-небудзь. 2. Жэрабя.
с. 5

Биркованье наз., дзеянне па дзеясл. бирковати.
с. 5

Бирковати дзеясл. Рабіць паметкі, нарэзкі.
с. 5

Бирчий, бирчый, берчиЙ, берчый I наз. Зборшчык падаткаў.
с. 5

Бирчое наз. Пэўная грашовая сума, якую зборшчыкі падаткаў бралі сабе за працу.
с. 6

Бисага наз. Перакідная сумка. Параўн. висага.
с. 6

Бисеръ наз. 1. Жэмчуг. 2. Дарагая каштоўная тканіна.
с. 6

Бискупий прым. Тое, што і бискупский.
с. 7

Бискупицкий прым. Тое, што і бискупский.
с. 7

Бискуплий прым. Тое, што і бискупский.
с. 7

Бискуповъ прым. Тое, што і бискупский.
с. 7

Бискупский прым. Біскупскі. Параўн. бискупий, бискупицкий, бискуплий, бискуповъ.
с. 8

Бискупщизна наз. Даніна на карысць біскупа.
с. 8

Бискупъ, быскопъ, быскупъ наз. Біскуп.
с. 8

Бити, бить дзеясл. 1. Наносіць пабоі, караць. Параўн. бияти. 2. Перамагаць у баі, забіваць. 3. Забіваць, вынішчаць (пра жывёл). 4. Удараць, стукаць. 5. Убіваць, заганяць. 6. Разбіваць, раздрабляць. 7. Ударамі ўтвараць гук, даваць сігнал, апавяшчаць аб чым.-н. 8. Страляць з гармат. 9. Брыкацца. 10. Таптаць. 11. Таўчы, выціскаць. 12. Раптоўна ўдараць, асвятляць (аб сонечным святле, громе). 13. Чаканіць (пра манету).
с. 10

Битися, биться дзеясл., зв. ад бити. 1. Біць адзін аднаго. 2. Весці бой, змагацца, ваяваць. 3. Стукацца. 4. Хвастацца венікам (у лазні). 5. Мучыцца. 6. Варушыцца ў жываце цяжарнай жанчыны (пра дзіця).
с. 14

Битный прым. Храбры, мужны, доблесны.
с. 16

Битый дзеепрым. ад бити. 1. Біты, удараны. 2. Забіты. 3. Страляны. 4. Раздроблены. 5. Патаптаны. 6. Чаканены (пра манету).
с. 16

Битье, бите, битие, бытие наз. 1. Пабоі. 2. Забой, зарэз (пра жывёлу). 3. Бітва. 4. Ударанне, стуканне. 5. Разбіванне, драбленне.
с. 17

Биченокъ наз., памянш. ад бичъ.
с. 19

Бичованый дзеепрым. ад бичовати.
с. 19

Бичованье, бичевание, бичоване, бичование наз. Дзеянне па дзеясл. бичовати.
с. 19

Бичовати, бичевати дзеясл. Наносіць удары бічом.
с. 19

Бичъ, бычъ наз. 1. Бізун, нагайка. 2. // перан. Моц, улада.
с. 19

Биючий дзеепрым. 1. Ад бити ў 1 знач. Параўн. биющий, бъючий. 2. Які дзякуе, кланяецца.
с. 20

Биющий дзеепрым. Тое, што і биючий у 1 знач.
с. 21

Биющийся дзеепрым. ад битися ў 1 знач.
с. 21

Бияти дзеясл. Тое, што і бити ў 1 знач.
с. 21

Блаватъ, бловатъ наз. Блакітны шоўк.
с. 21

Блавсекгарда гл. блявсекгарда
с. 21

Благаный дзеепрым. ад благати.
с. 21

Благати дзеясл. Прасіць прабачэння, упрошваць, супакойваць.
с. 21

Благатися дзеясл., зв. ад благати.
с. 22

Благий, благый прым. 1. Добры, харошы, прыемны. 2. Дрэнны.
с. 22

Благоверие наз. Набожнасць, сапраўднае вераванне.
с. 22

Благоверно прысл. З сапраўднай верай, прававерна.
с. 22

Благоверный прым. 1. Набожны. 2. У знач. наз. Прыхільнік праўдзівай веры.
с. 23

Благовествование, благовествованье наз. 1. Тое, што і благовестование ў 1 знач. 2. Тое, што і благовестование ў 2 знач.
с. 23

Благовествованый дзеепрым. ад благовествовати.
с. 23

Благовествованье гл. благовествование
с. 23

Благовествовати дзеясл. Тое, што і благовестити ў 2 знач.
с. 23

Благовествуючий дзеепрым. ад благовествовати. с. 24

Благовестие наз. 1. Пропаведзь вучэння Хрыста аб выратаванні. 2. Евангелле. с. 24

Благовестити дзеясл. 1. Апавяшчаць, паведамляць радасную вестку, навіну. 2. Прапаведваць вучэнне Хрыста. Параўн. благовествовати, благовестовати. с. 24

Благовестникъ наз. 1. Прапаведнік. 2. Евангеліст. с. 24

Благовестование наз. 1. Апавяшчэнне радаснай весткі. Параўн. благовествование ў 1 знач. 2. Пропаведзь вучэння Христа, аб выратаванні. Параун. благовествование ў 2 знач. 3. Евангелле. с. 24

Благовестовати дзеясл. 1. Тое, што і благовестити ў 1 знач. 2. Тое, што і благовестити ў 2 знач. с. 25

Благовестующий дзеепрым. ад благовестовати. с. 25

Благовесть наз. Тое, што і благовещение ў 1 знач. с. 25

Благовесчение гл. благовещение с. 25

Благовещати дзеясл. Тое, што і благовестити ў 1 знач. с. 25

Благовещение, благовесчение, благовещенье, благовещэне наз. 1. Добрая вестка. Параўн. благовесть. 2. Благавешчанне — царкоўнае свята 7 красавіка (25 сакавіка) с. 25

Благовещеный дзеепрым. ад благовестити.
с. 26

Благовещенье гл. благовещение
с. 26

Благовещэне гл. благовещение
с. 26

Благоволение наз. Жаданне, хаценне.
с. 26

Благоволеный дзеепрым. ад благоволити.
с. 26

Благоволити дзеясл. Адносіцца да каго-н. добразычліва, з прыхільнасцю, спрыяць.
с. 26

Благовоние наз. Прыемны пах, пахучасць, духмянасць.
с. 26

Благовонный прым. Пахучы, духмяны.
с. 26

Благовременне прысл. Своечасова.
с. 27

Благовременный прым. Своечасовы, зроблены ў свой час.
с. 27

Благовхание наз. Прыемны пах.
с. 27

Благовханный прым. Пахучы, духмяны.
с. 27

Благоговейный прым. Поўны глыбокай пашаны, поўны глыбокай павагі, набожны.
с. 27

Благоговение наз. Глыбокая пашана, глыбокая павага, набожнасць. Параўн. благоговенство.
с. 27

Благоговенство наз. Тое, што і благоговение.
с. 27

Благоданый прым. Які прыносіць радасць, дабро, дастатак.
с. 27

Благодарение, благодаренне, благодаренье наз. 1. Падзяка, удзячнасць, міласць. 2. Добрае дзеянне.
с. 27

Благодарити, благодарыти дзеясл. 1. Дзякаваць. 2. Абдорваць, надорваць.
с. 28

Благодарно, благодарне прысл. Удзячна.
с. 28

Благодарственный прым. Удзячны.
с. 29

Благодарячий дзеепрым. ад благодарити.
с. 29

Благодатель наз. Дабрачынец, дабрадзей.
с. 29

Благодатный прым. Дабрачынны.
с. 29

Благодать наз. Міласць, спрыяльнасць, дапамога. Параўн. благодеть.
с. 29

Благоденство наз. Дастатак, шчасце.
с. 30

Благодержавный прым. Благачынны.
с. 30

Благодетелка наз. Дабрачынніца, дабрадзейка.
с. 30

Благодетель наз. Дабрадзейства, дабро.
с. 30

Благодеть наз. Тое, што і благодать.
с. 30

Благодеяние наз. Дабрадзейства, спрыянне.
с. 30

Благодушие наз. Дабрадушнасць, міласэрнасць.
с. 30

Благодушный прым. Дабрадушны, міласэрны.
с. 30

Благоздравие наз. Абсалютнае здароўе.
с. 31

Благоизволенье наз. Жаданне, хаценне, воля.
с. 31

Благоизволити дзеясл. Зрабіць ласку, пажадаць.
с. 31

Благоискусный прым. Майстэрскі, мастацкі, умелы.
с. 31

Благоиспытатель наз. Умелец, майстар.
с. 31

Благолепие наз. Прыгажосць, хараство.
с. 31

Благолепнейший прым., выш. ст. ад благолепный.
с. 31

Благомощный прым. Моцны, дужы.
с. 31

Благомудрствовати дзеясл. Праяўляць мудрасць, розум.
с. 31

Благоножный прым. Які мае добрыя ногі.
с. 31

Благонравне прысл. Прыстойна, маральна.
с. 31

Благонравный прым. Прыстойны, маральны.
с. 31

Благообразный прым. Прыстойны, дабрачынны.
с. 31

Благоомышление наз. Добранамернасць.
с. 32

Благопобедный прым. Перамаганосны.
с. 32

Благоподобный прым. Добры, цудоуны.
с. 32

Благопотребный прым. Належны, патрэбны, карысны.
с. 32

Благоприветствовати дзеясл. Выказваць прыхільныя пажаданні; добразычліва, ласкава вітаць.
с. 32

Благоприятный прым. Добразычлівы, спрыяльны.
с. 32

Благопутный прым. Бесперашкодны.
с. 32

Благоразумие наз. Разважлівасць у справах і паводзінах, мудрасць.
с. 32

Благоразумный прым. Разважлівы.
с. 32

Благородный прым. 1. Высакародны, велікадушны, сумленны. 2. Шляхетны.
с. 32

Благородство наз. Высакароднасць, сумленне.
с. 33

Благосердный прым. Міласэрны, добрасардэчны.
с. 33

Благославение гл. благословенье
с. 33

Благославенство гл. благословенство
с. 33

Благославеный гл. благословенный
с. 33

Благославити гл. благословити
с. 33

Благославитися гл. благословитися
с. 33

Благославление гл. благословенье
с. 33

Благославляти гл. благословляти
с. 33

Благославяти гл. благословляти
с. 33

Благославятися гл. благословлятися
с. 33

Благославячий гл. благословячий
с. 33

Благославящий гл. благословящий
с. 33

Благословене гл. благословенье
с. 33

Благословение гл. благословенье
с. 33

Благословенне гл. благословенье
с. 33

Благословенный, благославеный, благословеный, благословленный, благословленый, блогославенный, блогославеный, блогословенный, блокгославеный прым. 1. Слаўньі, варты хва лы і пашаны; хвалебны.2. Асвячоны.
с. 33

Благословенство, благославенство, благословенстве, благословеньство наз. 1. Тое, што і благословенье ў 1 знач. 2. Тое, што і благословенье ў 3 знач. 3. Тое, што і благословенье ў 4 знач. 4. Тое, што і благословенье ў 5 знач.
с. 35

Благословенший, благословеншый, благословленший прым., выш. ст. ад благословенный у 1 знач.
с. 36

Благословеный гл. благословенный
с. 37

Благословенье, благославение, благославление, благословение, благословене, благословенне, благословление наз. 1. Благаславенне. Параўн. благословенство ў 1 знач. 2. Хвала, усхваленне, удзячнасць, падзяка. 3. Завяшчанне, дар, спадчына. Параўн. благословенство ў 2 знач. 4. Дазвол, пажаданне. Параўн. благословенство ў 3 знач. 5. Вечнае шчасце, асалода.
с. 37

Благословеньство гл. благословенство
с. 39

Благословити, благославити, блогословити дзеясл. 1. Благаславіць. 2. Зрабіць багатым, шчаслівым (пра бога). 3. Пахваліць, падзякаваць. 4. Адобрыць, дазволіць, даць згоду.
с. 39

Благословитися, благославитися дзеясл., зв. ад благословити, благославити. 1. Атрымаць благаславенне. 2. Атрымаць дазвол, згоду.
с. 41

Благословление гл. благословенье
с. 41

Благословленный гл. благословенный
с. 41

Благословленший гл. благословенший
с. 41

Благословленый гл. благословенный
с. 41

Благословляти, благославляти, благославяти, благословяти дзеясл. 1. Благаслаўляць. 2. Усхваляць, дзякаваць. 3. Адобрываць, дазваляць, даваць згоду.
с. 41

Благословлятися, благославятися дзеясл., зв. ад благословляти ў 1 знач.
с. 42

Благословляючий, благословяючий дзеепрым. ад благословляти.
с. 42

Благословный прым. Поўны благаславення.
с. 42

Благословяти гл. благословляти
с. 43

Благословячий, благославячий дзеепрым. ад благословити ў 1 і 3 знач. Параўн. благословящий.
с. 43

Благословящий, благославящий дзеепрым. Тое, што і благословячий.
с. 43

Благословяючий гл. благословляючий
с. 43

Благостояние наз. Цвёрдае, непахіснае існаванне, моц.
с. 43

Благость наз. Міласэрнасць, дабрадушнасць.
с. 43

Благостыня наз. Дабрадзейства, дабрачыннасць.
с. 43

Благотворити дзеясл. Рабіць дабро, спрыяць.
с. 43

Благотворящий дзеепрым. ад благотворити.
с. 43

Благоугодный прым. Угодлівы, прыемны.
с. 43

Благоутробие наз. Дабрата, міласэрнасць.
с. 44

Благоухание, благоюханье наз. Пахучасць.
с. 44

Благоухающий дзеепрым. Які прыемна пахне.
с. 44

Благохваление наз. Усхваленне, праслаўленне.
с. 44

Благочастливый прым. Шчаслівы.
с. 44

Благочествый прым. Тое, што і благочестивый.
с. 44

Благочестиве гл. благочестиво
с. 44

Благочестивейший прым., выш. ст. ад благочестивый.
с. 44

Благочестиво, благочестиве прысл. Набожна.
с. 44

Благочестивый прым. Набожны. Параўн. благочествый.
с. 45

Благочестие, благочестье наз. Набожнасць.
с. 45

Благочестно прысл. Прыстойна.
с. 46

Благочиние наз. Прыстойнасць.
с. 46

Блаженейший, блаженнейший прым., выш. ст. ад блаженный.
с. 46

Блаженный, блаженый прым. 1. Благаславенны, які заслугоўвае павагі, усхвалення. 2. Шчаслівы. 3. Праведны, святы.
с. 46

Блаженство, блаженьство наз. Шчасце, асалода, раскоша, абяцаныя рэлігіяй веруючым у замагільным жыцці.
с. 48

Блажити дзеясл. 1. Усхваляць, праслаўляць. 2. Аказваць міласэрнасць.
с. 48

Блазе прысл. Тое, што і болозе.
с. 48

Блазенство, блазеньство наз. Блазенства, юродства.
с. 48

Блазенъ, блазэнъ наз. Блазан, штукар.
с. 49

Блазнити дзеясл. Ашукваць, уводзіць у зман.
с. 49

Блазнитися дзеясл., зв. ад блазнити.
с. 49

Блазнованье наз, Блазнаванне.
с. 49

Блазновати дзеясл. Блазнаваць.
с. 49

Блазнуючий дзеепрым. ад блазновати.
с. 50

Блазнъ наз. Сумненне, памылка.
с. 50

Блакитный, блакотный, бланкитный, блекитный, бленкитный, блокитный, блякнтный прым. Блакітны.
с. 50

Бламъ, бланъ наз. Кавалак футра.
с. 50

Бланкетъ, блянкетъ наз. Бланк.
с. 50

Бланкованье, бламкованье наз. Драўляная або мураваная агароджа.
с. 51

Бланкъ наз. Зубец замкавай вежы.
с. 51

Блато наз. Тое, што і болото ў 2 знач.
с. 51

Блеванье, блевание, блювание, блюванье наз. Дзеянне па дзеясл. блевати.
с. 51

Блевотина, блеватина наз. Ваніты.
с. 51

Бледейший прым., выш. ст. ад бледый.
с. 52

Бледнети дзеясл. Бляднець. Параўн. блядети.
с. 52

Бледость наз. Бледнасць, блякласць.
с. 52

Блейвасъ наз. Бялілы (у касметыцы).
с. 52

Блекотанье, блекотане наз. Балбатанне; лепятанне, мармытанне.
с. 52

Блекотливый прым. Балбатлівы.
с. 53

Блескъ, блесткъ наз. Тое, што і бляскъ.
с. 53

Блехъ наз. Месца, дзе выбельвалі палатно.
с. 53

Блещание наз. Тое, што і бляскъ.
с. 53

Блещачий прым. Блішчасты. Параўн. блещащийся, блещеный.
с. 53

Блещащийся прым. Тое, што і блещачий.
с. 53

Блещеный прым. Тое, што і блещачий.
с. 53

Блиблия наз. Тое, што і библия.
с. 53

Ближайший прым., выш. ст. ад близкий.
с. 53

Ближей прысл. 1. Бліжэй. 2. Раней. 3. Спярша.
с. 53

Ближитисе, ближытисе дзеясл. Набліжацца.
с. 54

Ближний, ближный, близний, близный прым. 1. Блізкі. 2. У знач. наз. Сваяк. 3. У знач. наз. Блізкі па становішчу, веравызнанню.
с. 54

Ближность наз. Тое, што і близкость у 1 знач.
с. 55

Ближшое прым. у знач. наз. ад ближший.
с. 55

Близитися дзеясл. Тое, што і ближитисе.
с. 56

Близкий, близский, блиский, блисский прым. 1. Недалёкі па адлегласці. 2. Недалёкі па часе. 3. Недалёкі па роднасці, службе, стану. 4. Падобны, блізкі па якасці. 5. Які мае права на спадчыну. 6. У знач. наз. Родзіч.
с. 56

Близко, близка, блиско I прысл. 1. Блізка, недалёка ў прасторы. 2. Блізка, недалёка па часе.
с. 58

Близко, блиско II прыназ. 1. Каля (з прасторавым знач.). 2. Каля (са знач. прыблізнасці).
с. 58

Близконаступуючый, блисконаступуючый дзеепрым. Які хутка настане.
с. 59

Близкоприйдучий, близкопрыйдучый дзеепрым. Які хутка настане.
с. 59

Близкоприлеглый дзеепрым. Які блізка размешчаны.
с. 59

Близкоприпадаючий дзеепрым. Які хутка настане.
с. 59

Близкопришлый, близскопришлый, блископришлый, блископрышлый дзеепрым. Які хутка настане.
с. 59

Близкопрошлый дзеепрым. Які нядаўна адбыўся.
с. 59

Близкопрыйдучый гл. близкоприйдучий
с. 59

Близкость, блискость наз. 1. Блізкасць. Параўн. близость. 2. Права на маёмасць, якое выцякае з роднасці. 3. Маёмасць, якая належыць па праву блізкасці. Параўн. ближность.
с. 59

Близна наз. Знак, рубец ад раны.
с. 60

Близнецъ, близенецъ наз. 1. Тое, што і близня ў 1 знач. 2. Назва сузор’я.
с. 61

Близнчатая прым. Якая мае блізнят.
с. 61

Близня, близнята наз. 1. Блізня. 2. Назва сузор’я. Параўн. близнецъ, близнякъ.
с. 61

Близнякъ наз. 1. Тое, што і близня ў 2 знач. 2. Расліна сівец.
с. 61

Близость наз. Тое, што і близкость у 1 знач.
с. 61

Близскопришлый гл. близкопришлый
с. 61

Близу прыназ. 1. Блізка, недалёка (з прасторавым знач.). 2. Блізка, недалёка (са знач. часавай прыблізнасці).
с. 61

Близше, близшей прысл. Бліжэй.
с. 62

Близший, ближши, ближший, ближшый, блишшый, близшы, близшый прым., выш. ст. ад близкий. 1. Размешчаны на невялікай адлегласці, суседні. 2. Які неўзабаве настане, адбудзецца. 3. Які знаходзіцца ў блізкіх адносінах па падабенству, роднасці і інш. 4. Які мае права першынства: а) да спадчыны; б) да сведчання і прысягі на судзе. Близшая справедливость — абгрунтаванае права першынства.
с. 62

Близшость наз. Права першынства на довад.
с. 63

Близъ I прысл. 1. Блізка, недалёка ў прасторы. 2. Блізка, недалёка па часе.
с. 64

Близъ II прыназ. Каля (з прасторавым знач.).
с. 64

Блискавица, блыскавица наз. Бліскавіца, маланка.
с. 64

Блисканье, блискание, блискане наз. Блісканне.
с. 64

Блискатися дзеясл., зв. ад блискати.
с. 65

Блискающий дзеепрым. ад блискати.
с. 65

Блисконаступуючый гл. близконаступуючый
с. 65

Блископришлый гл. близкопришлый
с. 65

Блископрышлый гл. близкопришлый
с. 65

Блиснутися дзеясл., зв. ад блиснути.
с. 65

Блистатися дзеясл. Блішчаць.
с. 65

Блистающий дзеепрым. Які ззяе.
с. 65

Блистися дзеясл. Тое, што і блюстися.
с. 66

Блищатися, блишчатися дзеясл. Блішчаць. Параўн. блищетися.
с. 66

Блищачийся, блыщачийся прым. Тое, што і блищачый.
с. 66

Блищачый прым. Бліскучы. Параўн. блищачийся, блищащий.
с. 66

Блищащий прым. Тое, што і блищачый.
с. 66

Блищетися дзеясл. Тое, што і блищатися.
с. 66

Блогославенный гл. благословенный
с. 66

Блогославеный гл. благословенный
с. 66

Блогословенный гл. благословенный
с. 66

Блогословити гл. благословити
с. 66

Блокгославеный гл. благословенный
с. 66

Блонка наз. 1. Дзіцячае месца, паслед. 2. Барабанная перапонка.
с. 67

Блото наз. Тое, што і болото ў 1 знач.
с. 67

Блошица, блощица, блощыца наз. Клоп.
с. 67

Блудившый дзеепрым. ад блудити.
с. 67

Блудити дзеясл. 1. Згубіўшы арыенціроўку, хадзіць у пошуках правільнага выйсця.
с. 67

Блудливый, блюдливый прым. Памылковы.
с. 68

Блудникъ наз. 1. Той, хто адступіў ад хрысціянскага веравызнання. 2. Распуснік.
с. 68

Блудница наз. Распусніца. // перан.
с. 69

Блудное наз. Выкуп за жывёлу, якая заблудзілася.
с. 69

Блудный прым. 1. Не прамы, звілісты, дзе лёгка заблудзіць. 2. Які заблудзіўся. 3. Які не прызнае ці адступіў ад хрысціянства. 4. Памылковы. 5. Разбэшчаны. 6. У знач. наз. Адступнік ад хрысціянства. 7. У знач. наз. Распуснік.
с. 69

Блудъ, блюдъ наз. 1. Памылка. 2. Справы і ўчынкі, якія супярэчаць вучэнню хрысціянскай царквы. 3. Распуста.
с. 70

Блудяга, блюдяга наз. Конь ці іншая свойская жывёліна, якая адбілася ад дому.
с. 71

Блудячий, блудячый дзеепрым. 1. Які ходзіць, блукае, не знаходзячы месца, дому. // перан. Параўн. блудящий у 1 знач. 2. Які не прызнае ці адступіў ад хрысціянскага веравызнання. 3. У знач. наз. Адступнік. Параўн. блудящий у 3 знач.
с. 72

Блудящий дзеепрым. 1. Тое, што і блудячий у 1 знач. 2. Падданы без надзелу. 3. Тое, што і блудячий у 3 знач.
с. 72

Блуженье, блужение наз. Справы, якія супярэчаць хрысціянскаму вучэнню.
с. 73

Блуканье наз. Блуканне. Параўн. блуканьеся.
с. 73

Блуканьеся наз. Тое, што і блуканье.
с. 73

Блукати дзеясл. Блукаць. // перан.
с. 73

Блукатися дзеясл. Блукаць. // перан.
с. 73

Блукаючийся дзеепрым. ад блукатися.
с. 74

Блукаючый дзеепрым. Блукаючая мысль — выпадковая думка.
с. 74

Блюдомый дзеепрым. Які ахоўваецца.
с. 75

Блюдый дзеепрым. Які наглядае, сочыць.
с. 75

Блюдячий дзеепрым. ад блюсти.
с. 75

Блюзити дзеясл. Тое, што і блюзнити.
с. 75

Блюзненый дзеепрым. ад блюзнити.
с. 75

Блюзненье, блузнение, блюзнение, блюзнене, блюзненъе наз. Блюзненне; ганьбаванне, знеслаўленне.
с. 75

Блюзнерский, блюзнирский прым. Блюзнерскі, ганебны, лаянкавы.
с. 76

Блюзнерско прысл. ад блюзнерский.
с. 76

Блюзнерство, блузнерство, блюжнерство, блюзнирство наз. Блюзнерства.
с. 76

Блюзнерца, блузнерца, блюзнирца наз. Блюзнер. Параўн. блюзнеръ.
с. 76

Блюзнеръ наз. Тое, што і блюзнерца.
с. 77

Блюзнити, блознити, блузнити дзеясл. Блюзніць. Параўн. блюзити.
с. 77

Блюзнячий дзеепрым. ад блюзнити.
с. 78

Блюсти дзеясл. Ахоўваць, сцерагчы, шанаваць.
с. 78

Блюстися дзеясл. Сцерагчыся. Параўн. блистися.
с. 78

Блюститель наз. Ахоўнік, даглядальнік.
с. 78

Блявсекгарда, блавсекгарда наз. (?)
с. 79

Блядение наз. Марнаслоўе, пустаслоўе.
с. 79

Блядети, бледети дзеясл. Тое, што і бледнети.
с. 79

Блядливость наз. Разбэшчанасць.
с. 79

Блядливый прым. Разбэшчаны, дрэнны, несумленны.
с. 79

Блядословити дзеясл. Пустасловіць, жартаваць, кпіць.
с. 79

Блядство наз. Разбэшчанасць.
с. 79

Блядь наз. 1. Разбэшчаная жанчына. 2. Ілганне, хлусня.
с. 79

Бляжковый прым. Зроблены з бляхі.
с. 80

Бляскъ наз. Бляск. // перан. Параўн. блескъ, блещание, блискъ.
с. 80

Бляха наз. 1. Металічная пласціна. 2. Панцыр з металічных пласцінак. 3. Мера ліставога металу.
с. 80

Бляхованый прым. Буйнапярэсты.
с. 81

Бляховый, блеховый, бляхавый прым. Бляшаны.
с. 81

Бляшаный прым. Бляшаны. Параўн. бляшистый.
с. 81

Бляшистый прым. Тое, што і бляшаны.
с. 81

Бляшка наз. Металічная пласцінка.
с. 81

Бо зл. 1. Бо, таму што (пры падпарадкаванні даданых сказаў прычыны). а) пачынае даданы постпазітыўны сказ; б) пачынае даданы сказ, які ўключаны ў галоўны; в) знаходзіцца на другім месцы ў постпазітыўным даданым сказе. 2. У якасці састаўной часткі складаных прычынных злучнікаў.
с. 81

Бобровичство наз. Бабровая гаспадарка.
с. 83

Бобровникъ наз. Чалавек службовага саслоўя, які займаўся лоўляй баброў і наглядам за бабровымі гонамі.
с. 83

Бобровницкий прым. Уласцівы лаўцу баброў.
с. 83

Бобровничий, бобровничый прым. у знач. наз. Чыноўнік, які назіраў за гадоўляй і лоўляй баброў.
с. 84

Бобровое прым. у знач. наз. Тое, што і бобровщина.
с. 84

Бобровщизна наз. Тое, што і бобровщина.
с. 84

Бобровщина наз. Грашовы падатак замест натуральнага бабровымі шкурамі. Параўн. бобровщизна, бобровое.
с. 84

Бобровый прым. Бабровы. 1. Зроблены з футра бабра. 2. Уласцівы бабру, звязаны з бабром. Бобровый берегъ (бережок) — бераг з бабровымі норамі; бобровые гоны — месца, дзе водзяцца бабры; бобровая дань — падатак, які выплачваўся бабровымі шкурамі; бобровое зеремя — бабровае гняздо; бобровые ловы — тое, што і бобровые гоны; бобровый песъ — паляўнічы сабака, які натрэніраваны на адшуканне і лоўлю баброў.
с. 84

Боброгонъ, боброгонь наз. Лоўля баброў.
с. 86

Боброкъ наз. Назва ўрочышча ці вёскі.
с. 86

Боброчанинъ наз. Жыхар Баброка і Бабрэцкай воласці.
с. 86

Бобруянинъ наз. Жыхар Бабруйска і Бабруйскай воласці.
с. 86

Бобръ наз. 1. Бабёр. 2. Футра бабра. 3. Тое, што і бобровые гоны.
с. 86

Бовемъ зл. 1. Бо, таму што (пры, падпарадкаванні даданых сказаў прычыны). а) пачынае даданы сказ; б) знаходзіцца на другім месцы ў даданым сказе. 2. У якасці састаўной часткі складаных прычычных злучнікаў.
с. 87

Бовтушницкий гл. болтушницкий
с. 88

Богадельня наз. Багадзельня.
с. 88

Богаманъ наз. Тое, што і багманъ.
с. 88

Богатейший прым., выш. ст. ад богатый.
с. 88

Богатеючий дзеепрым. Які багацее.
с. 89

Богатити дзеясл. Рабіць багатым.
с. 89

Богатитися дзеясл. Узбагачацца.
с. 89

Богатно прысл. Шчодра, у вялікай колькасці.
с. 89

Богатодаровный прым. Шчодры.
с. 89

Богатоумный прым. Вельмі разумны.
с. 89

Богатство, багатство, богаство, богатество, богатьство, богацство, богацтво наз. Багацце. // перан.
с. 89

Богатший прьш. 1. Выш. ст. ад богатый у 1 знач. 2. У знач. наз. Багацейшы.
с. 90

Богатый, багатый прым. 1. Багаты. 2. Каштоўны; шчодры. 3. У знач. наз. Багаты, багач.
с. 90

Богатырский, багатырьский прым. Гераічны.
с. 92

Богатырь, богатыръ наз. Асілак, герой.
с. 92

Богатящийся дзеепрым. Які ўзбагачаецца.
с. 92

Богобоанье наз. Боязь бога, боязь граху. Параўн. богобойность, богобоязность.
с. 93

Богобойне прысл. Набожна, баючыся бога.
с. 93

Богобойность наз. Тое, што і богобоанье.
с. 93

Богобойный, бокгобойный прым. Тое, што і богобоязный.
с. 93

Богоборный прым. Які паўстае супраць бога.
с. 94

Богобоязливый прым. Які баіцца бога, набожны. Параўн. богобоязнивый.
с. 94

Богобоязнивый прым. Тое, што і богобоязливый.
с. 94

Богобоязность наз. Тое, што і богобоанье.
с. 94

Богобоязный прым. Богабаязны. Параўн. богобойный, богобоячий.
с. 94

Богобоячий, богабоячий дзеепрым. Тое, што і богобоязный.
с. 94

Боговидецъ наз. Той, хто бачыў бога.
с. 94

Боговозлюбленный прым. Любімы богам.
с. 95

Боговолшебникъ наз. Богавястун.
с. 95

Богогласный наз. Які прапаведуе вучэнне пра бога.
с. 95

Богоданный прым. Падараваны богам. Параўн. богодарованный, богодельный.
с. 95

Богодарованный прым. Тое, што і богоданный.
с. 95

Богодельный прым. Тое, што і богоданный.
с. 95

Богодухновенный прым. Натхнёны, богам.
с. 95

Богоизбранный прым. Выбраны богам.
с. 95

Боголепно прысл. Як падабаецца богу.
с. 96

Боголепный прым. Які падабаецца богу. Параўн. боголепый.
с. 96

Боголепый прым. Тое, што і боголепный.
с. 96

Боголюбезный, боголюбезний прым. Прыемны, мілы для бога.
с. 96

Боголюбивый прым. Які любіць бога. Параўн. боголюбный.
с. 96

Боголюбишъ наз. Той, каго любіць бог.
с. 97

Боголюбный прым. Тое, што і боголюбивый.
с. 97

Богоматеръ наз. Маці бога, Ісуса Хрыста.
с. 97

Богомерзкий, богомерзский, богомерский прым. Агідны богу.
с. 97

Богомилность наз. Мілаванне бога.
с. 97

Богомислный гл. богомысльный
с. 97

Богомолецъ наз. Багамолец. Параўн. богомольца.
с. 97

Богомолье, богомоле наз. 1. Багамолле. 2. Набожнасць, багамольнасць. Параўн. богомольство.
с. 98

Богомольный прым. Багамольны.
с. 98

Богомольство наз. 1. Тое, што і богомолье ў 1 знач. 2. Тое, што і богомолье ў 2 знач.
с. 98

Богомольца наз. Тое, што і богомолецъ.
с. 99

Богомолья наз. Царкоўны прыход.
с. 99

Богомыслець наз. Тое, што і богомыслникъ.
с. 99

Богомыслникъ наз. Той, хто жыве з думкай пра бога. Параўн. богомыслець.
с. 99

Богомысльность наз. Набожнасць, жыццё з думкай пра бога.
с. 99

Богомысльный, богомислный прым. 1. Набожны. Богомысльный животъ, богомысльное житие. 2. У знач. наз. Набожны.
с. 100

Богонареченный прым. Названы богам.
с. 100

Богоначальный прым. Які атрымаў пачатак ад бога.
с. 100

Богоносецъ наз. Той, хто верыць у бога, натхнёны богам.
с. 100

Богоносный прым. Які верыць у бога, натхнёны богам.
с. 100

Богообнятый прым. Які належыць богу.
с. 101

Богоотецъ наз. Назва цара Давіда, бацькі багародзіцы.
с. 101

Богоотроковица наз. Назва божай маці (маці Хрыста).
с. 101

Богоотступникъ наз. Той, хто адрокся ад бога.
с. 101

Богопарный прым. Які ўзлятае да бога.
с. 101

Богоподанный прым. Падараваны богам.
с. 101

Богоподобный прым. Падобны да бога.
с. 102

Богопосвященный прым. Цалкам адданы богу.
с. 102

Богоприатный гл. богоприятный
с. 102

Богоприемный прым. Удастоены прыняць бога.
с. 102

Богоприемецъ наз. Тое што і богоприимецъ.
с. 102

Богоприимецъ наз. Назва святога Сімеона, які, згодна з хрысціянскай легендай, першы ўзяў на рукі немаўля Ісуса Хрыста. Параўн. богоприемецъ, богоприимникъ.
с. 102

Богоприимникъ наз. Тое, што і богоприимецъ.
с. 102

Богоприятный, богоприатный прым. Прыемны богу.
с. 102

Богопротивный прым. Агідны богу.
с. 102

Богоразумие наз. Прызнанне хрысціянскага бога і веравучэння.
с. 103

Богоразумный прым. Які пазнаў, зразумеў бога.
с. 103

Богородица наз. Багародзіца.
с. 103

Богородичиный прым. ад богородица.
с. 104

Богосаженый прым. Пасаджаны богам.
с. 104

Богословецъ наз. Тое, што і богословъ.
с. 104

Богословие наз. Вучэнне пра бога, тэалогія.
с. 104

Богословити дзеясл. Выкладаць вучэнне пра бога.
с. 105

Богословский прым. Багаслоўскі.
с. 105

Богословъ, богусловъ наз. Багаслоў, тэолаг, які выкладае вучэнне пра бога. Параўн. богословецъ.
с. 106

Богоспасаемый прым. Які ахоўваецца богам.
с. 106

Боготочный прым. Які вынікае з бога.
с. 106

Боготрезвенный прым. Які не п’яніць.
с. 107

Богоубийца наз. Забойца бога.
с. 107

Богоугодно, боговгодно, богоугодне прысл. Як пажадана богу.
с. 107

Богоугодный, боговгодный прым. Пажаданы богу.
с. 107

Богочеловекъ наз. Бог, увасоблены ў плоць, сын божы.
с. 107

Богочтецъ наз. Той, хто шануе бога.
с. 107

Богоявление наз. 1. З’яўленне бога. 2. Рэлігійнае свята ў гонар хрышчэння Хрыста.
с. 107

Богоявленский прым. ад богоявление ў 2 знач.
с. 108

Богоявленый прым. ад богоявление ў 1 знач.
с. 108

Богурка наз. Тое, што і бочулка.
с. 108

Богъ наз. 1. Бог (па рэлігійнаму ўяўленню найвышэйшая істота, якая кіруе светам, або (пры мнагабожжы) адна з такіх істот). Богъ взялъ (бог обралъ) — абазначэнне чыёй-н. смерці; богъ дастъ (боже дай) — абазначэнне пажадання; боже уховай — абазначэнне папярэджання аб непажаданні чаго-н.; зъ богомъ — пажаданне шчаслівай дарогі; богъ весть — невядома адкуль. 2. Асоба вышэйшага саслоўя; цар.
с. 108

Бодай II пабоч. слова. Бадай.
с. 111

Боданый дзеепрым. Расследаваны, распытаны.
с. 111

Боденецъ наз. Крушынавідны цёрн.
с. 111

Боденый дзеепрым. Пранізаны, працяты.
с. 111

Бодецъ наз. 1. Востры кій, якім паганяюць быдла. 2. // перан. Раздражняльнік, узбуджальнік, штуршок.
с. 111

Боднарский прым. Тое, што і беднарский.
с. 111

Бодня наз. Кадушка з векам, якая выкарыстоўвалася замест сундука.
с. 112

Бодрость наз. 1. Пільнасць, рупнасць. 2. Няспанне.
с. 112

Бодрствовати дзеясл. Рупіцца.
с. 112

Бодрый прым. 1. Які не спіць. 2. Моцны, бадзёры.
с. 112

Боеванье, боиованье наз. Бітва, змаганне.
с. 112

Боевати дзеясл. Змагацца, ваяваць, біцца.
с. 112

Боевиско наз. Пляцоўка для малацьбы.
с. 112

Боенникъ наз. Асоба, здольная да бітвы.
с. 113

Боеция наз. Назва народнасці.
с. 113

Божачийся дзеепрым. Які божыцца.
с. 113

Божественный, божественый, божестенный прым. 1. Божы. 2. Надзвычайны, чароўны.
с. 113

Божество наз. Боская сутнасць. Параўн. божство.
с. 114

Божестенный гл. божественный
с. 115

Божий, божый прым. 1. Божы. 2. У знач. наз.
с. 115

Божница, божниця наз. 1. Паліца з абразамі. 2. Язычаскі храм.
с. 117

Божогробский прым. Які сцярог грабніцу з целам гасподнім.
с. 117

Божский, божьский, бозкий, бозский, бозьский, боский прым. Божы.
с. 118

Божскопорушеный прым. Які пераступіў закон бога.
с. 118

Божство, бозство наз. Тое, што і божество.
с. 118

Бозкосточный прым. Які не мае костачак.
с. 119

Бой наз. Бой, бітва, барацьба. Вступный бой, ступный бой — сустрэчны, бой. 2. Паядынак. Поединковый бой — паядынак. 3. Бойка, збіванне. Присягнути на бои — даць на судзе прысягу, што не ўдзельнічаў у бойцы, або збіванні каго-н.; боемъ клепати — абвінавачваць.
с. 119

Бойка наз. Бойка, сварка з узаемнымі пабоямі.
с. 121

Бойничка наз., памянш. ад бойница.
с. 121

Боклага, баклага, биклаха наз. Тое, што і боклагъ.
с. 121

Боклагъ наз. Біклага. Параўн. боклага, боклажей.
с. 122

Боклажей наз. Тое, што і боклагъ.
с. 122

Боклажокъ наз., памянш. ад боклагъ.
с. 122

Боковка наз. Бакавая прыбудова.
с. 122

Боковый прым. ад бокъ. Лыко боковое гл. лыко; рыба боковая гл. рыба.
с. 122

Бокъ наз. 1. Бок (правая ці левая частка тулава ад пляча да таза). Боки ростыкати — аб’ядацца. 2. Правы ці левы край чаго-н. 3. Напрамак на мясцовасці. 4. Фланг. 5. Бераг. 6. Чалавек ці група людзей, якія супрацьстаяць другому чалавеку ці групе. Бокъ о бокъ — побач; подъ бокомъ — побач, каля; при боку — побач, каля, пры кім-н.
с. 122

Болванецъ наз., памянш. ад болванъ у 1 і 2 знач.
с. 125

Болванокъ наз., памянш. ад болванъ у 1 знач.
с. 125

Болванство, болваньство наз. Язычаства, ідалапаклонства.
с. 125

Болвофалство гл. балвохвалство
с. 125

Болвохвалский гл. балвохвалский
с. 125

Болвохвалство гл. балвохвалство
с. 125

Болвохвалца гл. балвохвалца
с. 126

Болгарский, болгарьский, больгарский прым. Балгарскі.
с. 126

Более прысл. Болей, больш. Параўн. боле, болей.
с. 127

Болезненый прым. 1. Хваравіты. 2. Балючы.
с. 127

Болезновати дзеясл. Клапаціцца, апекаваць.
с. 127

Болезный прым. Балесны. Параўн. болесный.
с. 127

Болезнь наз. 1. Хвароба. Чорная болезнь — чума. 2. Боль. 3. Смутак, туга.
с. 127

Болей I прысл. Тое, што і более.
с. 128

Болей II прым., выш. ст. ад великий.
с. 129

Боленье наз. 1. Боль. 2. Смутак.
с. 129

Болесне, болесно прысл. Балесна.
с. 129

Болесный, болестный прым. Тое, што і болезный.
с. 129

Болесть наз. 1. Хвароба. Месячная болесть — менструацыя. 2. Боль. 3. Смутак, скруха, туга.
с. 129

Болети дзеясл. 1. Хварэць. 2. Балець. 3. // перан. Хваляваць, трывожыць; перажываць за каго-н.
с. 131

Болеючий дзеепрым. ад болети ў 1 знач.
с. 132

Болечка наз. Тое, што і болячка ў 2 знач.
с. 132

Болеющий дзеепрым. ад болети ў 1 знач.
с. 132

Болкотливый прым. Невыразны, гугнявы, незразумелы.
с. 133

Болкуновщина наз. Падатак за гадоўлю валоў.
с. 133

Болобанъ наз. Парода сокала.
с. 133

Бологовати дзеясл. Улагоджваць.
с. 133

Болозе прысл. Добра. Параўн. блазе.
с. 133

Болона наз. 1. Шыба. 2. Аконная рама. Параўн. блона, оболона.
с. 133

Болонка наз., памянш. ад болона. 1. Невялікая шыба. 2. Невялікая аконная рама.
с. 133

Болонь наз. Тое, што і болонье.
с. 134

Болонье наз. Сенажаць, лагчына, парэчча. Параўн. болонь.
с. 134

Болотечко наз., памянш. ад болото ў 1 знач.
с. 134

Болотинный прым. Тое, што і болотистый.
с. 134

Болотистый прым. Балоцісты. Параўн. болотинный.
с. 134

Болотко наз., памянш. ад болото ў 1 знач.
с. 134

Болотливый прым. Забалочаны. 2. // перан. Непрыстойны.
с. 135

Болотный прым. 1. Балотны, багністы. 2. Вільготны, мокры. 3. Гліняны.
с. 135

Болото, булото наз. 1. Балота. 2. Гразь, смецце, гной. // перан. Параўн. блато, блото.
с. 135

Болотце, балотце наз., памянш. ад болото ў 1 знач.
с. 137

Болтати дзеясл. Заганяць рыбу ў сетку.
с. 137

Болтушникъ, балтушникъ, бовтушникъ наз. Гарбар.
с. 137

Болтушницкий, болтушницский, бовтушницкий прым. Гарбарны.
с. 137

Болтъ наз. Разнавіднасць зброі.
с. 137

Болшати, большати дзеясл. Большаць.
с. 137

Болше, больше прысл. 1. Больш. 2. Скарэй.
с. 138

Болшей, болшэй, большей, большэй I прысл. 1. Больш. 2. Скарэй, хутчэй. 3. Далей.
с. 138

Болшей II прым., выш. ст. ад больший.
с. 140

Болшенство, болшенсьтво наз. Старшынство.
с. 140

Болший, больший I прым. 1. Вялікі. Большая вода гл. вода. 2. Галоўны, пануючы. Канцелярія большая великого княства Літоўскага — галоўная канцылярыя Вялікага княства Літоўскага. 3. Знатны. 4. Значны. 5. Лепшы. 6. У знач. наз. 7. Старэйшы. 8. Дарослы.
с. 140

Болший II прым., выш. ст. ад великий.
с. 142

Болшити дзеясл. Павялічваць.
с. 142

Болшость, большость наз. Большасць.
с. 143

Болшъ, болшь, болши, болшы, больши, большъ, большы прысл. Больш.
с. 143

Больница, болница наз. Бальніца.
с. 144

Больный, болный прым. Хворы.
с. 144

Болязнивый прым. Хваравіты.
с. 145

Боляринъ наз. Тое, што і бояринъ у 4 знач.
с. 145

Болярьский прым. Тое, што і боярский.
с. 145

Болячий дзеепрым. 1. Балючы. 2. Тое, што і болящий.
с. 145

Болячка наз. 1. Балячка, скула. 2. Хвароба. Параўн. болечка.
с. 145

Болящий прым. у знач. наз. Хворы. Параўн. болячий у 2 знач.
с. 146

Бомзынъ наз. Ваўняная або шаўковая тканіна.
с. 146

Бонда наз. Маёмасць, грошы, збожжа.
с. 146

Бондаревая прым. у знач. наз. Жонка бондара.
с. 146

Бондаръ, бондарь наз. Бондар.
с. 147

Борба, борьба наз. Барацьба, бітва.
с. 147

Борверьство гл. бальверство
с. 147

Боргованый, баргованый дзеепрым. Пазычаны.
с. 147

Боренье наз. 1. Барацьба, бітва. 2. Дужанне.
с. 148

Борецъ наз. 1. Барэц, воін. 2. Зборшчык падаткаў.
с. 148

Борздей, бордей, бордзей, боржей, боржий, борздее, борзей прысл., выш. ст. ад борздый.
с. 148

Борздейший, борзейший прым., выш. ст. ад борздый.
с. 149

Борздо, бордзо, борзо прысл. Хутка.
с. 149

Борздость, борзость наз. Скорасць, хуткасць.
с. 149

Борздый, бордзый, борзый прым. 1. Хуткі. 2. У знач. наз. Конь.
с. 150

Боркговати дзеясл. Пазычаць.
с. 151

Бороватый прым. Зарослы лесам, хмызняком.
с. 151

Боровизна наз. Тое, што і боровина.
с. 151

Боровикъ, баравикъ наз. Баравік.
с. 151

Боровина наз. Неўрадлівая зямля, зарослая сасновым лесам. Параўн. боровизна.
с. 152

Боровный прым. Тое, што і боровый.
с. 152

Боровый прым. Баравы. Параўн. боровный.
с. 152

Борогъ наз. Стог, скірда. Параўн. брокгъ.
с. 152

Борода наз. 1. Валасяное покрыва ніжняй часткі твару. 2. Пярэдняя частка ніжняй сківіцы. Параўн. брада.
с. 152

Бородавка наз. Бародаўка. Параўн. брадавица, брадавка.
с. 153

Бородавочка наз., памянш. ад бородавка.
с. 153

Бородатый прым. Які мае бараду ў 1 знач.
с. 153

Борозда наз. Тое, што і борозна.
с. 153

Бороздити дзеясл. Баразніць.
с. 153

Борозна наз. Баразна. Параўн. борозда, брозна.
с. 154

Борокъ наз., памянш. ад боръ.
с. 154

Бороненый дзеепрым. Забаронены.
с. 154

Бороненье наз. Абарона, ахова.
с. 155

Борониваный дзеепрым. ад боронивати.
с. 155

Боронивати дзеясл., шматкр. ад боронити ў 2 знач.
с. 156

Боронити дзеясл. 1. Абараняць, ахоўваць. Параўн. бранити ў 1 знач., бронити. 2. Забараняць. Параўн. бранити ў 2 знач. 3. Шкадаваць.
с. 156

Боронитися дзеясл. 1. Абараняцца, бараніцца. Параўн. бранитися, бронитися. 2. Супраціўляцца. 3. Ахоўвацца, засцерагацца.
с. 158

Боронница наз. Конь, якім барануюць.
с. 159

Боронованье наз. Баранаванне.
с. 159

Бороновати дзеясл. Баранаваць. Параўн. броновати.
с. 159

Бороноволокъ наз. Баранавальшчык.
с. 159

Боронячий, боронячый дзеепрым. ад боронити.
с. 159

Боронячийся дзеепрым. ад боронитися.
с. 159

Бороти дзеясл. Біць, нападаць, ваяваць.
с. 159

Боротися дзеясл. 1. Змагацца. 2. Біцца. Параўн. братися I.
с. 160

Боротье наз. Бітва, барацьба.
с. 160

Борочокъ наз., памянш. ад борокъ.
с. 160

Борсуковый, барсуковый прым. ад борсукъ.
с. 160

Бортина наз. Частка лесу з бортнымі дрэвамі. Параўн. борть у 2 знач.
с. 160

Бортинъ наз. Тое, што і бортникъ.
с. 160

Бортникъ, бортьникъ наз. Бортнік. Параўн. бортинъ.
с. 161

Бортницкий прым. ад бортникъ.
с. 161

Бортничокъ наз., памянш. ад бортникъ.
с. 161

Борть наз. 1. Борць. 2. Тое, што і бортина. 3. Бортнік.
с. 162

Борукатися дзеясл. Бароцца, барукацца.
с. 163

Борухатися дзеясл. Ківацца, хістацца.
с. 163

Боручийся дзеепрым. ад боротися.
с. 163

Борца II наз. Зборшчык падаткаў.
с. 163

Борщикъ наз., памянш. ад борщъ.
с. 164

Борщовый прым. Тое, што і барщовый.
с. 164

Борющий дзеепрым. ад бороти.
с. 165

Борющийся дзеепрым. ад боротися.
с. 165

Босникъ наз. Тое, што і боснякъ.
с. 165

Боснъ наз. Тое, што і боснякъ.
с. 165

Боснякъ, боснакъ наз. Жыхар Босніі, басняк. Параўн. босник, боснъ.
с. 165

Бости дзеясл. Бадаць, біць капытамі, калоць вастрыём зброі.
с. 166

Босурманский гл. басурманский
с. 166

Ботвинье, батвинье, ботвине, ботвинне, ботьвинье наз. 1. Буракі. 2. Бацвінне, заквашанае на зіму; страва, прыгатаваная з квашанага бацвіння. Параўн. ботьвинья.
с. 167

Ботокъ I наз., памянш. ад ботъ.
с. 167

Ботокъ II наз. Рыбалоўная прылада ў выглядзе шаста з папярэчнай дошчачкай або брусам на канцы.
с. 167

Ботьвинья, ботьвиньнья наз. 1. Тое, што і ботвинье ў 1 знач. 2. Тое, што і ботвинье ў 2 знач.
с. 168

Ботякъ наз. Тое, што і ботянъ.
с. 169

Ботянъ, ботьянъ, боциянъ, боцянъ наз. Бусел. Параўн. ботякъ.
с. 169

Боханецъ наз., памянш. ад боханъ.
с. 169

Боханокъ, бохонокъ наз., памянш. ад боханъ.
с. 169

Боханъ, бохенъ, бохонъ наз. Бохан.
с. 169

Бохемъ наз. Жыхар Багеміі, багемец.
с. 170

Бочарка наз., памянш. ад бочка.
с. 170

Боченка, бочонка наз., памянш. ад бочка.
с. 170

Бочечка, бочочка наз., памянш. ад бочка.
с. 170

Бочечное прым. у знач. наз. Пошліна з тавараў, аб’ём якіх вымяраўся бочкамі ўстаноўленай ёмкасці.
с. 170

Бочка наз. 1. Бочка, пасудзіна для захоўвання вадкіх і сыпкіх рэчываў. Бочка пивная — бочка, прызначаная для захоўвання піва. 2. Мера вадкіх і сыпкіх рэчываў. Бочка дворная (мерная, польская, торговая, померная, ратушная) — назвы пэўных мер; бочка солянка — бочка з-пад солі, якая служыла таксама мерай сыпкіх рэчываў. 3. Мера зямельнай плошчы, якая вызначалася бочкай засеянага на ёй зерня. Параўн. боча.
с. 170

Бочковый прым. ад бочка. Сталь бочковая гл. сталь
с. 173

Бочулка, бочулька, бочурка наз., памянш. ад бочка. Параўн. богурка.
с. 173

Боююций дзеепрым. ад боевати.
с. 173

Боязливость наз. Баязлівасць.
с. 174

Боязнь, бояжнь наз. Боязь, страх. Боязнь божья — страх перад богам. Параўн. боязь.
с. 174

Боянье, бояние наз, Дзеянне па дзеясл, боятися.
с. 177

Бояринъ, боярынъ наз. 1. Старшы дружыннік, саветнік князя. Большой бояринъ — прадстаўнік вышэйшага баярства. 2. Феадал, незалежны землеўладальнік. 3. Ваенна-служылы землеўладальнік. Бояринъ господарский — баярын, якому належаў маёнтак у велікакняжацкіх або каралеўскіх уладаннях; бояринъ конный — баярын, абавязаны за надзел зямлі несці ваенную службу ў конным войску; бояринъ королевъ — баярын, якому належаў маёнтак у каралеўскіх уладаннях; бояринъ куничный — баярын, абавязаны за надзел зямлі плаціць падатак куніцавымі шкурамі; бояринъ панцерный — баярын, абавязаны за надзел зямлі несці ваенную службу; бояринъ путный — баярын, абавязаны выязджаць на месцы па даручэнню велікакняжацкай адміністрацыі; бояринъ-шляхтичъ — баярын, які меў роўныя правы з шляхтай. 4. Вяльможа, знатны і багаты саноўнік (у замежных краінах). Параўн. боляринъ.
с. 177

Бояриня, боярини наз. Баярыня, жонка баярына. Бояриня господарская — ж. р. да бояринъ господарский.
с. 180

Боярка наз. Дачка баярына. Боярка господарская — ж. р. да бояринъ господарский.
с. 181

Боярский, боарский, боерский, боярьский прым. ад бояринъ. Параўн. болярьский.
с. 181

Боярство наз. Баярскі стан, званне, годнасць. Боярство думное — стан члена баярскай думы; боярство панцерное — стан баярына, абавязанага за надзел зямлі несці ваенную службу латнікам.
с. 182

Боярщизна наз. Баярскае ўладанне.
с. 182

Бояти дзеясл. Тое,што і боятися.
с. 182

Боятися дзеясл. Баяцца. Параўн. бояти.
с. 183

Боячийся, боячыйся дзеепрым. ад боятися. Параўн. боящийся.
с. 184

Боящийся дзеепрым. Тое, што і боячийся.
с. 185

Брага наз. Напітак дамашняга вырабу з хмелем і мёдам ці цукрам.
с. 185

Брада наз. 1. Тое, што і борода ў 1 знач. 2. Тое, што і борода ў 2 знач.
с. 185

Брадавица наз. Тое, што і бородавка.
с. 185

Брадавка наз. Тое, што і бородавка.
с. 186

Брайцарикъ наз., памянш. ад брайцаръ.
с. 186

Брайцаръ наз. Кальцо для прымацавання шпор да ботаў або шаблі да партупеі.
с. 186

Бракаровъ прым. Які належыць бракаўшчыку лесу.
с. 186

Бракованье, браковане наз. Дзеянне па дзеясл. браковати.
с. 186

Браковати дзеясл. Бракаваць, сартаваць.
с. 186

Брактъ наз. Сярэбраная або залатая бляха.
с. 187

Бракъ I наз. 1. Шлюб. 2. // перан. Яднанне, шчырая прывязанасць. 3. Вяселле.
с. 187

Бракъ II наз. Розніца, выключэнне. Безъ браку — без выбару.
с. 187

Брама, брана I наз. Вароты. Брама небесная — вароты на неба (паводле рэлігійнай дагматыкі); брама пекелная — царства д’ябла (паводле рэлігійнай дагматыкі); брама райская — вароты у рай (паводле рэлігійнай дагматыкі).
с. 187

Брама II наз. Край адзення, аблямоўка.
с. 188

Брамка I наз., памянш. ад брама I.
с. 189

Брамка, бранка II наз. Жаночы галаўны ўбор, упрыгожаны жэмчугам.
с. 189

Брамованый дзеепрым. Упрыгожаны аблямоўкай, аблямаваны.
с. 189

Брандеборчикъ наз.Брандэнбуржац.
с. 190

Браненый дзеепрым. ад бранити ў 1 знач.
с. 190

Бранити дзеясл. 1. Тое, што і боронити ў 1 знач. 2. Тое, што і боронити ў 2 знач. 3. Лаяць.
с. 190

Бранитися дзеясл. Тое, што і боронитися ў 1 знач.
с. 190

Браный дзеепрым. 1. Ад брати ў 2 знач. 2. Ад брати ў 3 знач. 3. Ад брати ў 4 знач. 4. Ад брати ў 6 знач. 5. Ад брати ў 7 знач. 6. Ад брати ў 8 знач.
с. 190

Брань наз. 1. Вайна, бітва. 2. // перан. Бура. 3. Барацьба. 4. Варожасць, спрэчка. 5. Амуніцыя. 6. Падкоп, інтрыга.
с. 191

Бранье, бране, брание наз. 1. Дзеянне па дзеясл. брати ў 1 знач. 2. Дзеянне па дзеясл. брати ў 2 знач. 3. Дзеянне па дзеясл. брати ў 3 знач. 4. Дзеянне па дзеясл. брати ў 4 знач. 5. Дзеянне па дзеясл. брати ў 5 знач. 6. Дзеянне па дзеясл. брати ў 6 знач. 7. Дзеянне па дзеясл. брати ў 7 знач.
с. 192

Браславский, брацлавский Сукно браславское гл. сукно.
с. 193

Браславянинъ, брацлавянинъ наз. Воін палка, які размяшчаўся ў г. Браславе (Брацлаве) на Украіне (цяпер Вінніцкая вобл.)
с. 193

Братанекъ наз. Тое, што і братанокъ.
с. 194

Братанецъ наз. Тое, што і братанокъ.
с. 194

Братаникъ наз. Тое, што і братанокъ.
с. 194

Братаничокъ наз., памянш. ад братаникъ.
с. 194

Братаничъ, братоничъ наз. Тое, што і братанокъ.
с. 194

Братанка, братонка наз. Дачка брата, пляменніца. Параўн. братанна, братанца.
с. 195

Братанна наз. Тое, што і братанка.
с. 195

Братанокъ наз. Сын брата, пляменнік. Параўн. братанекъ, братанецъ, братаникъ, братаничъ.
с. 195

Братанца наз. Тое, што і братанка.
с. 196

Братати дзеясл. Тое, што і брататися.
с. 196

Брататися дзеясл. Братацца, уступаць у цесную дружбу. Параўн. братати, братитися.
с. 196

Братеникъ, братенникъ наз. Брат.
с. 196

Братеничъ наз. Сын брата, пляменнік.
с. 196

Братерске прысл. Тое, што і братерско.
с. 196

Братерский, братэрский прым. 1. Братні, братэрскі. 2. Шчыры, сардэчны, сяброўскі. 3. Які адносіцца да царкоўнага брацтва.
с. 196

Братерско прысл. Па-братэрску. Параўн. братерске.
с. 197

Братерство наз. 1. Роднасць паміж братамі. 2. Сяброўскі саюз. 3. Брацтва, рэлігійная абшчына.
с. 197

Брати, брать дзеясл. 1. Браць. Брати во уши — слухаць, прыслухоўвацца; брати до устъ — ужываць у мове, вымаўляць; брати въ обычай — ператвараць што-н. у прывычку; брати въ паметь — запамінаць; брати передъ очи — звяртаць увагу на каго-н. 2. Спаганяць што-н. Брати къ рукамъ — прысвойваць. 3. Грабіць, захопліваць, адбіраць. Брати гору — браць верх, перамагаць. 4. Нарыхтоўваць, збіраць, ужываць што-н. 5. Красці. 6. Набываць, пазычаць, наймаць. 7. Выбіраць на пасаду, прыцягваць да выканання якіх-н. абавязкаў. Брати на рукоемство — заручацца; брати на рукоймы — тое, што і брати на рукоемство. 8. Прымаць, успрымаць, пераймаць. Брати прикладъ — пераймаць; брати причину — пераймаць; брати раду —змаўляцца; брати смелость — асмельвацца, адважвацца; брати челомбитие — прыводзіць да прысягі. 9. Дасягаць. 10. Умяшчаць у сябе, змяшчаць у сабе. 11. Адзяваць. Брати на себе — згаджацца быць адказным за што-н.; брати предъ себе — выконваць якую-н. справу; брати рахунокъ — рахаваць.
с. 198

Братина наз. Пасудзіна ў форме гаршка, у якой падаваліся напіткі.
с. 202

Братися I дзеясл. Тое, што і боротися.
с. 202

Братися II дзеясл. 1. Брацца. 2. Прыступаць да выканання якой-н. справы. 3. Збірацца што-н. рабіць, мець які-н. намер. 4. Ручацца за каго-н. 5. Быць прынятым за каго-н. 6. Выконвацца, выкарыстоўвацца. 7. Здабывацца. 8. Паходзіць.
с. 202

Братитися дзеясл. Тое, што і брататися.
с. 204

Братний прым. 1. Ад братъ у 1 знач. 2. Ад братъ у 3 знач.
с. 204

Братовая прым. у знач. наз. Жонка брата.
с. 204

Братолюбивый прым. Які любіць брата, бліжняга.
с. 205

Братолюбие наз. Любоў да людзей, бліжніх. Параўн. братолюбство.
с. 205

Братолюбство наз. Тое, што і братолюбие.
с. 205

Братоненавиденье, братоненавидение наз. Нянавісць да бліжняга.
с. 205

Братоненавидецъ наз. Чалавек, які ненавідзіць бліжніх. Параўн. братоненавистникъ.
с. 205

Братоненавистникъ наз. Тое, што і братоненавидецъ.
с. 205

Братоненавистный прым. Які ненавідзіць бліжніх.
с. 205

Братоубийство наз. Братазабойства.
с. 205

Братоубийца наз. Братазабойца.
с. 205

Братский, братцкий, брацкий, брацский прым. 1. Ад братъ у 1 знач. 2. Ад братъ у 4 знач. Скрынка братская гл. скрынка.
с. 206

Братство, братцтво, брацство, брацтво наз. 1. Роднасць паміж братамі, пабрацімства. 2. Брацкія адносіны, сяброўскі саюз. Братство взяти — устанавіць брацкія адносіны; братство держати — падтрымліваць брацкія адносіны. 3. Рамесніцкая абшчына. 4. Царкоўная або манастырская абшчына.
с. 206

Братчикъ наз. Член царкоўнага брацтва. Параўн. братшчанинъ, братщикъ.
с. 208

Братшчанинъ наз. Тое, што і братчикъ.
с. 208

Братщикъ наз. Тое, што і братчикъ.
с. 208

Братъ наз. 1. Брат. 2. Роўны ў якіх-н. адносінах, сабрат. 3. Член цэхавага брацтва, рамеснік. 4. Член царкоўнага брацтва, манах.
с. 208

Братый дзеепрым. ад брати ў 2 знач.
с. 210

Братья, братия, браття наз. 1. Зб. да братъ у 1 знач. 2. Зб. да братъ у 4 знач.
с. 210

Брацлавский гл. браславский
с. 212

Брацлавянинъ гл. браславянинъ
с. 212

Брашна наз. Тое, што і брашно.
с. 212

Брашно наз. 1. Ежа. 2. // перан. Духоўная ежа. 3. Прыём ежы. Параўн. брашна.
с. 212

Бревно наз. Тое, што і бервено.
с. 212

Брегъ наз. Тое, што і берегъ у 1 знач.
с. 213

Брегчи дзеясл. Тое, што і беречи.
с. 213

Бредити дзеясл. Трызніць, хлусіць, ілгаць.
с. 213

Бредникъ, бродникъ наз. Невялікі невад, якім ловяць рыбу ўдваіх, ідучы бродам.
с. 213

Брезинский прым. Брезинский кобенякъ гл. кобенякъ.
с. 213

Бременная прым. 1. Тое, што і беременная ў 1 знач. 2. Тое, што і беременная ў 2 знач.
с. 213

Бремя наз. 1. Тое, што і береме ў 1 знач. 2. Тое, што і береме ў 4 знач.
с. 213

Бренный прым. Тленны, часовы.
с. 214

Брень наз. Ноша, паклажа, груз.
с. 214

Брести, бристи дзеясл. Брысці.
с. 214

Бретъ наз. Адрэз, кавалак тканіны, шкуры.
с. 214

Бреханье наз. Дзеянне па дзеясл. брехати.
с. 214

Брехати, брэхати дзеясл. Брахаць.
с. 214

Брехачъ наз. Каварны чалавек, паклёпнік.
с. 214

Брехунъ наз. Дваровы сабака.
с. 214

Бридити дзеясл. 1. Тое, што і бридитися. 2. // перан. Шкодзіць каму-н.
с. 214

Бридитися, брыдитися дзеясл. Адчуваць агіду да каго-н. або да чаго-н. Параўн. бридити, брыдатися.
с. 215

Бридкий, брыдкий, брыткий прым. Брыдкі, агідны, непрыстойны. Параўн. бридливый.
с. 215

Бридко, брыдко прысл. Брыдка, агідна.
с. 216

Бридкость, брыдкость наз. Брыдота, агіднасць.
с. 216

Бридливость наз. Брыдкасць, агіднасць.
с. 216

Бридливый, брыдливый прым. Тое, што і бридкий.
с. 217

Брижованье наз. Аблямоўванне, упрыгожванне вышыўкай ці абшыванне рознакаляровай каймой краю адзення.
с. 217

Брикати, брыкати дзеясл. Брыкаць.
с. 217

Брименье, бримене, брменье наз. Дзеянне па дзеясл. бримети.
с. 217

Бримети, брмети, брымети дзеясл. Звінець, гучаць, гудзець.
с. 217

Бримячий, брмячий дзеепрым. ад бримети.
с. 217

Бринути, брынути дзеясл. Брысці.
с. 217

Бритванна наз. Плоская пасудзіна для смажання або пячэння. Параўн. бритванъ.
с. 218

Бритванъ наз. Тое, што і бритванна медь.
с. 218

Брити дзеясл. Галіць, брыць.
с. 218

Бритье наз. Дзеянне па дзеясл. брити.
с. 218

Броварное прым. у знач. наз. Падатак з бровара.
с. 218

Броварня наз. Тое, што і броваръ.
с. 218

Броварчикъ наз., памянш. ад броваръ.
с. 218

Броваръ, проваръ наз. Піваварня, вінакурня, бровар. Параўн. броварня.
с. 218

Бродень наз. Рыбалоўная сетка. Параўн. бродня.
с. 219

Бродити дзеясл. Блукаць, вандраваць.
с. 219

Броднилинище наз. Месца, дзе быў брод праз раку.
с. 219

Бродня наз. Тое, што і бродень.
с. 219

Бродокъ наз., памянш. ад бродъ.
с. 219

Броенство наз. Бясчынства, свавольства.
с. 220

Брозна наз. Тое, што і борозна.
с. 220

Брозылия, близерея, брузелия наз. Фарба, якая выраблялася з чырвонага, або бразільскага, дрэва.
с. 220

Броити дзеясл. Бясчынстваваць, сваволіць.
с. 220

Брокгъ, брокъ наз. Чатырохгранны стог пад умацаванай на чатырох высокіх слупах страхой.
с. 220

Брона, броня наз. Тое, што і брама I.
с. 221

Броненье, бронене наз. Дзеянне па дзеясл. бронити.
с. 221

Броненый дзеепрым. ад бронити.
с. 221

Бронити дзеясл. Тое, што і боронити ў 1 знач.
с. 221

Бронитися дзеясл. Тое, што і боронитися ў 1 знач.
с. 221

Бронный прым. ад бронь. Бронною рукою — з дапамогай зброі.
с. 221

Бронованье наз. Дзеянне па дзеясл. броновати.
с. 222

Броновати дзеясл. Тое, што і бороновати.
с. 222

Бронь, броня наз. 1. Зброя. 2. Воінскія даспехі, латы, панцыр.
с. 222

Бронячий дзеепрым. ад бронити.
с. 223

Брудносерый прым. Цёмна-шэры (аб масці жывёл).
с. 223

Брудносивый прым. Цёмна-шэры (аб масці жывёл).
с. 223

Брудский прым. Сукно брудское гл. сукно
с. 223

Брукованье, бруковане наз. Дзеянне па дзеясл. бруковати.
с. 224

Бруковати дзеясл. Брукаваць.
с. 224

Бруковое прым. у знач. наз. Аплата за пераезды і пастоі на бруку.
с. 224

Бруковый прым. Гроши бруковые гл. гроши
с. 224

Брунатно, борнатно, бурнатно прысл. ад брунатный, борнатный, бурнатный.
с. 224

Брунатный, борнатный, бурнатный прым. Карычневы, буры. Параўн. бурнатый.
с. 224

Брусовый прым. ад брусъ у 1 знач. Параўн. брусяный.
с. 225

Брусокъ наз. 1. Памянш. ад брусъ у 1 знач. 2. Тое, што і брусъ ў 2 знач. 3. Чатырохгранны тачыльны камень.
с. 225

Брусъ наз. 1. Бервяно, абпілаванае або абчасанае з чатырох бакоў. 2. Чатырохгранны прадаўгаваты кавалак чаго-н.
с. 225

Брусье наз., зб. ад брусъ у 1 знач.
с. 225

Брусяный прым. Тое, што і брусовый.
с. 225

Брухналь наз. Разнавіднасць цвіка.
с. 225

Брухо, брюхо наз. 1. Жывот. 2. Чэрава, вантроба. Параўн. брухъ.
с. 225

Бруховый прым. ад брухо ў 2 знач.
с. 226

Брухъ наз. 1. Тое, што і брухо ў 1 знач. 2. Тое, што і брухо ў 2 знач.
с. 226

Бручатый, брушщатый прым. Тое, што і брушковый.
с. 226

Брушковый, брюшковый прым. Зроблены з брушных частак шкуры. Параўн. бручатый.
с. 226

Брыдатися дзеясл. Тое, што і бридитися.
с. 227

Брыдливо прысл. ад брыдливый.
с. 227

Брыдливший прым., выш. ст. ад брыдливый.
с. 227

Брыдшый прым., выш. ст. ад брыдкий.
с. 227

Брыдячийся дзеепрым. ад брыдитися.
с. 227

Брыжики наз. Брыжы, карункі.
с. 227

Брыжованый, брижованый дзеепрым. Аблямаваны, упрыгожаны вышыўкай ці абшыты рознакаляровай каймой.
с. 227

Брытанский прым. Брытанскі.
с. 228

Брытаннъ наз. Брытанец. Параўн. вританъ.
с. 228

Брюшина наз. Тое, што і брюшко.
с. 228

Брюшко наз. Брушная частка шкуры. Параўн. брюшина.
с. 228

Бряжчачий дзеепрым. ад бряжчати.
с. 228

Брязкати, бразгати, бразкати дзеясл. Бразгаць.
с. 228

Брязкъ, бразкъ наз. Бразгат.
с. 228

Брязчати, брезщати, брещати, бряжчати дзеясл. Бразгатаць.
с. 229

Брянецъ, бранецъ наз. Жыхар горада Бранска. Параўн. брянчанинъ.
с. 229

Брянкаючий дзеепрым. ад брянкати.
с. 229

Брянкъ, бренкъ наз. Брынканне.
с. 229

Брянчанинъ наз. Тое, што і брянецъ.
с. 229

Бряцати дзеясл. Бразгаць, брынкаць.
с. 229

Бубененье наз. Дзеянне па дзеясл. бубенити. Параўн. бубенье, бубленье.
с. 229

Бубенецъ наз., памянш. ад бубенъ у 1 знач.
с. 229

Бубенистый прым. у знач. наз. Тое, што і бубенита.
с. 230

Бубенита, бубянита наз. Барабаншчык. Параўн. бубенистый, бубеница.
с. 230

Бубенити дзеясл. Тое, што і бубнити.
с. 230

Бубеница, бубенница наз. Тое, што і бубенита.
с. 230

Бубенокъ наз., памянш. ад бубенъ у 1 знач.
с. 230

Бубенъ наз. 1. Ударны музычны інструмент, бубен, барабан. Дать знакъ в бубны — паведаміць аб чым-н. біццём у бубен. 2. Валік у калодзежы, на які навіваецца ланцуг.
с. 230

Бубенье наз. Тое, што і бубененье.
с. 230

Бубленье наз. Тое, што і бубененье.
с. 231

Бубнити дзеясл. Біць у бубен, барабаніць. Параўн. бубенити.
с. 231

Буда наз. 1. Шалаш. 2. Лясное прадпрыемства для перапрацоўкі драўніны; смалакурня. 3. Прадукцыя лясной вытворчасці.
с. 231

Буденный, будденый прым. Будзённы. Параўн. будный у 2 знач.
с. 231

Будень, буддень наз. Будзень.
с. 232

Буди часц. Хто ни буди — хто б ні быў.
с. 232

Будитися дзеясл., зв. ад будити.
с. 232

Будка наз. 1. Памянш. ад буда ў 1 знач. 2. Палатняны ці скураны верх у возе. 3. Невялікая крама.
с. 232

Будницкий прым. ад буда ў 2, 3 знач.
с. 233

Будное прым. у знач. наз. Гандлёвая пошліна за месца на рынку.
с. 233

Будный прым. 1. Звязаны з вытворчасцю лясной прадукцыі. 2. Тое, што і буденный.
с. 233

Будованый дзеепрым. ад будовати ў 1 знач. // перан. Заснаваны.
с. 233

Будованье, будоване, будование, будованне наз. 1. Дзеянне па дзеясл. будовати ў 1 знач. // перан. Выхаванне, удасканальванне. 2. Будынак. 3. Фартыфікацыя. 4. Будаўнічы матэрыял.
с. 234

Будовати, будовать, будувати дзеясл. 1. Будаваць. // перан. Ствараць. 2. // перан. Выхоўваць, удасканальваць. 3. // перан. Умацоўваць. 4. // перан. Абгрунтоўваць, матываваць.
с. 235

Будоватися дзеясл. 1. Зв. ад будовати ў 1 знач. 2. // перан. Зв. ад будовати ў 2 знач. 3. // перан. Зв. ад будовати ў 3 знач. 4. // перан. Зв. ад будовати ў 4 знач.
с. 236

Будовля наз. Будаўніцтва, будоўля. Параўн. будынокъ у 2 знач.
с. 237

Будовнейший прым., выш. ст. ад будовный у 2 знач.
с. 237

Будовникъ наз. 1. Будаўнік. 2. // перан. Стваральнік, тварэц.
с. 237

Будовничий прым. 1. Будаўнічы. 2. У знач. наз. Будаўнік. 3. // перан. Стваральнік, тварэц.
с. 237

Будовный прым. Забудаваны, пышны, прасторны.
с. 238

Будунъ наз. Прадстаўнік выдуманага народа.
с. 238

Будучий, будучый дзеепрым. і прым. 1. Які існуе, знаходзіцца. 2. Які мае наступіць, адбыцца, наступны. Параўн. будущий.
с. 238

Будущий, будущый дзеепрым. і прым. 1. Тое, што і будучий у 1 знач. 2. Тое, што і будучий у 2 знач.
с. 240

Будуючий дзеепрым. ад будовати ў 1 знач.
с. 241

Будуючийся дзеепрым., зв. ад будоватися ў 1 знач.
с. 241

Будынокъ, будынекъ наз. 1. Будынак. 2. Тое, што і будовля.
с. 241

Будь I зл. 1. Ці, або (пры размеркавальнай сувязі). 2. Або—або (пры пералічэнні). 3. Калі (пры залежнай сувязі).
с. 242

Будь II, будзь часц .1. Небудзь (пры выражэнні неазначальнасці). 2. Нават.
с. 242

Будьто зл. Быццам (пры залежнай сувязі).
с. 243

Буесловный прым. Безразважны.
с. 243

Буженый, бужеоный дзеепрым. Буженое мясо — спецыяльным спосабам вяленае мяса.
с. 243

Буженье наз. Дзеянне па дзеясл. будити.
с. 243

Бузгрой, бузрой наз. Узгорак.
с. 243

Буилъ наз. Тое, што і буйволъ.
с. 243

Буити дзеясл.// перан. Узбуджаць, бударажыць.
с. 243

Буитися дзеясл. Буйна і густа расці, буяць.
с. 243

Буйволица наз. Тое, што і баволица.
с. 243

Буйволъ, буволъ наз. Буйвал. Параўн. байволъ, буилъ.
с. 243

Буйнейше прысл. ад буйнейший.
с. 244

Буйнейший прым., выш. ст. ад буйный у 1 знач.
с. 244

Буйно прысл. Буйна, нястрымна.
с. 244

Буйность наз. Буйства, палкасць, гарачнасць.
с. 244

Буйный прым. 1. Буйны, вялікіх памераў. 2. Урадлівы. 3. Моцны, гвалтоўны. 4. Бурны. 5. Дужы. 6. Неразумны.
с. 244

Буквица наз. Пісьмо, пасланне, запіска.
с. 245

Букгакъ наз. Скураны мяшок для вадкасці.
с. 245

Буки наз. Назва кірыліцкай літары «Б».
с. 245

Букотерля наз. Тканіна, вышытая шоўкам.
с. 245

Буксованый дзеепрым. Забяспечаны буксамі.
с. 245

Буксоване наз. Прымацаванне да кола буксы.
с. 246

Булгакъ наз. Трывожны час, мяцеж.
с. 247

Булгачный, булгалный прым. ад булгакъ.
с. 247

Булгаринъ, булькгаринъ наз. Балгарын. Параўн. булгаръ.
с. 247

Булгарский прым. Балгарскі.
с. 247

Булгаръ наз. Тое, што і булгаринъ.
с. 247

Булочка наз. Здобная булка з пшанічнай мукі.
с. 247

Булцата наз. Белы хлеб, булка.
с. 247

Бумага наз. 1. Бавоўна, баваўняная тканіна. 2. Папера.
с. 247

Бумажный прым. ад бумага ў 1 знач.
с. 248

Бунтикъ наз., памянш. ад бунтъ у 3 знач.
с. 248

Бунтованье, бунтоване наз. Дзеянне па дзеясл. бунтовати.
с. 248

Бунтовати дзеясл. Бунтаваць, падбухторваць да бунту.
с. 248

Бунтоватися дзеясл., зв. ад бунтовати.
с. 248

Бунтовникъ наз. Бунтаўшчык.
с. 248

Бунтовничий прым. ад бунтовникъ.
с. 249

Бунтуючий дзеепрым. ад бунтовати.
с. 249

Бунтъ наз. 1. Бунт, мяцеж, падбухторванне да бунту. 2. Гурт, натоўп. 3. Звязак, пучок, кіпа, стос.
с. 249

Буратиковый прым. Пашыты з шаўковай узорыстай тканіны. Параўн. бурациновый.
с. 250

Бурациновый прым. Тое, што і буратиковый.
с. 250

Бурачий дзеепрым. Які лятае, кружыць.
с. 250

Буращий дзеепрым. ад бурити ў 1 знач.
с. 250

Бургомистръ наз. Тое, што і бурмистръ.
с. 250

Бургундыйский прым. Бургундскі.
с. 250

Бурда наз. Разлад, сварка, скандал, спрэчка.
с. 250

Буреный, буроный дзеепрым. 1. Ад бурити ў 1 знач. 2. Ад бурити ў 2 знач.
с. 251

Буренье, бурене наз. 1. Дзеянне па дзеясл. бурити ў 1 знач. 2. Дзеянне па дзеясл. бурити ў 2 знач. 3. Сутычка, змаганне. 4. // перан. Бурленне.
с. 251

Буритель наз. Разбуральнік, знішчальнік.
с. 251

Бурителька наз. Разбуральніца, знішчальніца.
с. 252

Бурити, бурить, бурыти дзеясл. 1. Разбураць, руйнаваць, знішчаць. 2. Адмяняць, скасоўваць, знішчаць, прызнаваць несапраўдным. 3. Бунтаваць, падбухторваць.
с. 252

Буритисе дзеясл. 1. Бунтавацца, абурацца, паўставаць. 2. Бурліць, хвалявацца.
с. 252

Буркграбя, борграбя, буркграба, буркрапя наз. Гарадскі адміністратар, судовы чыноўнік, граданачальнік.
с. 253

Буркгундъ, беркгундъ наз. Жыхар Бургундыі. Параўн. буркгундыйчыкъ.
с. 253

Буркгундыйчыкъ наз. Тое, што і буркгундъ.
с. 253

Бурковати дзеясл. Карыстацца; дзейнічаць.
с. 253

Бурколабство наз. Пасада з кампетэнцыяй ваеннага каменданта ў Малдаўскім княстве.
с. 254

Бурливость наз. 1. Бурлівасць, неспакой, узбуджэнне. 2. Хваляванне, бунт.
с. 254

Бурливый прым. 1. Бурлівы, неспакойны, бурны, навальнічны. 2. Бунтоўны, авантурыстычны.
с. 254

Бурмистровая, бурмистрова наз. Жонка бурмістра.
с. 255

Бурмистровичъ наз. Сын бурмістра.
с. 255

Бурмистровский прым. ад бурмистръ.
с. 255

Бурмистровство наз. Пасада бурмістра.
с. 255

Бурмистровъ прым. ад бурмистръ.
с. 255

Бурмистръ наз. Бурмістр, выбарны галава гарадскога самакіравання. Параўн. бургомистръ.
с. 256

Бурнатый прым. Тое, што і брунатный.
с. 256

Бурса наз. 1. Бурса. 2. Брацтва, арцель.
с. 257

Бурский прым. Зроблены з персідскага шоўку.
с. 257

Бурсникъ наз. Кампаньён, таварыш.
с. 257

Бурсовати, буршевати дзеясл. Таварышаваць, сябраваць.
с. 257

Бурта наз. Варажба, чарадзейства.
с. 257

Бурштыновый прым. 1. Зроблены з бурштыну. 2. Колерам падобны, на бурштын.
с. 258

Бурый, бурий прым. Буры, шэры з карычневым адценнем.
с. 258

Бурымованье наз. Дзеянне па дзеясл. бермовати.
с. 258

Буря, бура наз. 1. Бура. 2. // перан. Замяшанне, неспакой.
с. 258

Бусиновый прым. Бусиновое древо — разнавіднасць пауднёвага дрэва.
с. 259

Бусурманский прым. Тое, што і басурманский.
с. 259

Бусурмянинъ наз. Тое, што і басурмянинъ.
с. 259

Бутвеючий дзеепрым. Які гніе, тлее, парахнее.
с. 259

Бутнети дзеясл. Зазнавацца, фанабэрыцца.
с. 259

Бутный прым. Тое, што і бучный.
с. 259

Бутынокъ наз. Здабыча, трафей.
с. 260

Буцефалъ наз. Клічка каня Аляксандра Македонскага.
с. 260

Бучне, бучно прысл. ад бучный.
с. 260

Бучный прым. Пыхлівы, ганарысты, фанабэрысты. Параўн. бутный.
с. 260

Бучъ наз. Рыбалоўная прылада, верша.
с. 260

Буяти дзеясл. 1. Буяць, бурна расці. 2. Бушаваць, буяніць.
с. 260

Бъ часц. Б (ужываецца пры утварэнні ўмоўнага ладу).
с. 261

Бъючий дзеепрым. Тое, што і биючий у 1 знач.
с. 261

Бъючийся дзеепрым., зв. ад бъючий.
с. 261

Бы I зл. 1. Каб (пры залежнай сувязі). 2. Калі б (пры залежнай сувязі). 3. Быццам, што (пры залежнай сувязі). 4. Хоць бы (пры залежнай сувязі). 5. Быццам, нібы (пры параўнанні).
с. 261

Бы II часц. 1. Бы, б (ужываецца пры ўтварэнні ўмоўнага ладу). 2. Быццам, нібы, ні.
с. 262

Бываемый дзеепрым. ад бывати I.
с. 264

Бывало часц. у знач. пабоч. сл. Бывала.
с. 264

Бывалый дзеепрым. 1. Бывалы, вопытны. 2. Які бываў дзе-н.
с. 264

Быванье наз. Дзеянне па дзеясл. бывати I ў 1 знач.
с. 264

Бывати I, бувати дзеясл. 1. Бываць, наведвацца. 2. Адбывацца, рабіцца. 3. Здарацца, трапляцца. 4. Жыць, знаходзіцца, прысутнічаць, засядаць. 5. Існаваць, мецца, быць у наяўнасці. 6. З’яўляцца, пачынацца, мець месца.
с. 264

Бывати II Звязка ў састаўным выказніку.
с. 266

Бываючий, бываючый дзеепрым. 1. Які бывае. 2. Які адбываецца, здараецца.
с. 266

Бываючое дзеепрым. у знач. наз. Тое, што адбываецца, робіцца.
с. 267

Бывающий дзеепрым. Які знаходзіцца.
с. 267

Бывший, бывшый I дзеепрым. 1. Які жыў, знаходзіўся, існаваў. 2. Які меў месца, здарыўся. Параўн. бывый I.
с. 267

Бывший II прым. Былы, мінулы. Параўн. бывый II.
с. 267

Бывшое прым. у знач. наз. Былое.
с. 267

Бывый I дзеепрым. 1. Тое, што і бывший I у 1 знач. 2. Тое, што і бывший I у 2 знач.
с. 267

Бывый II прым. Тое, што і бывший II.
с. 268

Быделко наз., памянш. ад быдло.
с. 268

Быдкгоский прым. Зроблены ў Быдгошчы.
с. 268

Быдление, бытление наз. Дзеянне па дзеясл. быдлити.
с. 268

Быдлити дзеясл. Быць, жыць, знаходзіцца.
с. 268

Быдло, бытло наз. зб. 1. Свойская жывёла. 2. Жывёла наогул.
с. 268

Быдлятко наз., памянш. ад быдля.
с. 269

Быдлячий, быдлячый прым. ад быдля.
с. 269

Быкъ наз. Бык, самец буйнай рагатай жывёлы, дзікай і свойскай. Быкъ стадникъ — бык-вытворнік; быкъ буякъ — бык-вытворнік; быкъ неукъ — бык, не прывучаны да працы.
с. 270

Быле зл. Абы, абы толькі, каб толькі.
с. 270

Былие, былье наз. зб. Быллё, пустазелле, трава, расліна наогул.
с. 271

Былина наз. Былінка, сцяблінка.
с. 271

Былый прым. 1. Які быў, меў месца, знаходзіўся. 2. Мінулы, былы.
с. 271

Бынамней прысл. Зусім, ні ў якім разе, ані.
с. 271

Быстрейший прым. 1. Выш. ст. ад быстрый у 1 знач. 2. Выш. ст. ад быстрый у 5 знач.
с. 272

Быстрина наз. Быстрыня, імклівая плынь у рацэ.
с. 272

Быстро, быстре прысл. 1. Хутка, імкліва. 2. Пранікліва (пра погляд).
с. 272

Быстростъ наз. 1. Хуткасць, імклівасць. 2. Вастрыня (зроку). 3. Гарачнасць, запальчывасць. 4. Кемлівасць.
с. 272

Быстроумный прым. Ласы, сквапны.
с. 273

Быстрый, быстрий прым. 1. Быстры, хуткі, імклівы ў руху. 2. Востры, праніклівы (пра зрок). 3. Гарачы, зацяты (пра бой). 4. Рухавы, запальчывы (пра чалавека). 5. Кемлівы, здагадлівы.
с. 273

Бытейский прым. Які мае адносіны да біблейскай кнігі Быцця.
с. 274

Быти I дзеясл. 1. Быць, існаваць. 2. Жыць, пражываць. Быти за (кім-н.) — быць замужам. 3. Знаходзіцца. 4. Прысутнічаць. 5. Мецца. 6. Мець. 7. Адбывацца, здарацца. 8. Станавіцца. 9. Наступаць, набліжацца. 10. Прыбываць, прыязджаць, прыходзіць. 11. З’яўляцца, лічыцца. 12. Паходзіць, браць пачатак. 13. Каштаваць. 14. Наступаць (аб часе).
с. 274

Быти II дзеясл. 1. Як дапаможны дзеяслоў пры ўтварэнні састаўных дзеяслоўных форм. 2. У якасці звязкі іменнага выказніка.
с. 278

Бытие, бытье наз. 1. Быццё, аб’ектыўная рэальнасць. Параўн. бытность у 2 знач. 2. Жыццё, існаванне. Параўн. бытность у 3 знач. 3. Знаходжанне. Параўн. бытность у 4 знач. 4. Узнікненне, пачатак.
с. 279

Бытность, битность наз. 1. Тое, што і бытья. 2. Тое, што і бытие ў 1 знач. 3. Тое, што і бытие ў 2 знач. 4. Тое, што і бытие ў 3 знач. 5. Прысутнасць, наяўнасць. 6. Тое, што і бытие ў 4 знач.
с. 280

Бытный прым. 1. Існуючы. 2. Цялесны.
с. 281

Бытъ наз. 1. Жыццё, існаванне. 2. Знаходжанне, прабыванне.
с. 281

Бытья, бытия наз. Быцця (назва біблейскай кнігі). Параўн. бытность у 1 знач.
с. 282

Бычокъ наз. 1. Памянш. ад быкъ. 2. Назва сузор’я.
с. 282

Бьение наз. Тое, што і биенье.
с. 282

Бэзпэчность гл. безпечность
с. 282

Бюрюза наз. Біруза (падобны, на бірузу колерам).
с. 282

Бялокгловский гл. белогловский
с. 282

В трэцяя літара алфавіта, у старабеларускай мове ўжывалася для абазначэння гука в і лічбы 2.
с. 283

Вабити дзеясл. 1. Зводзіць, спакушаць, прыцягваць. 2. Адцягваць, адсмоктваць.
с. 283

Вабленый дзеепрым. ад вабити.
с. 283

Вабъ наз. 1. Асалода, спакуса, уцеха. 2. Прывабнасць, прываблівасць.
с. 283

Вабячий дзеепрым. ад вабити.
с. 283

Вавиловлянинъ гл. вавилонянинъ
с. 283

Вавилонский прым. Вавілонскі.
с. 284

Вавилончыкъ наз. Жыхар Вавілоніі. Параўн. вавилонянинъ.
с. 284

Вавилонянинъ, вавиловлянинъ наз. Тое, што і вавилончикъ.
с. 284

Вага І наз. 1. Вага, цяжар якога-н. цела, які вызначаецца ўзважваннем. 2. Сістэма мер для вызначэння цяжару. 3. Права на ўзважванне тавару і карыстанне асобнай вагавай адзінкай. 4. Плата за ўзважванне. 5. Прылада для ўзважвання. 6. Памяшканне з вагамі. 7. Важнасць. 8. Значэнне, сіла, моц. На болшую вагу — для большай моцы. 9. Павага, пашана. 10. Сутнасць. 11. Якасць, проба. 12. Вісячы груз, які прыводзіць у рух механізм або з’яўляецца процівагай.
с. 284

Ваганьеся наз. Дзеянне па дзеясл. вагатися.
с. 287

Вагатися дзеясл. Вагацца, хістацца.
с. 287

Ваги наз. 1. Прылада для ўзважвання. // перан. 2. Плата за ўзважванне.
с. 288

Вагуючийся дзеепрым. ад вагатися.
с. 288

Вагъ наз. Скрутак лёну або канапель, які можна ўзважыць за адзін раз.
с. 288

Вада наз. 1. Загана, недахоп. 2. Данос, паклёп.
с. 288

Вадвое прысл. Тое, што і вдвое.
с. 289

Вадити дзеясл. 1. Шкодзіць, перашкаджаць. 2. Абвінавачваць, нагаворваць, узводзіць паклёп. 3. Змагацца, варагаваць.
с. 289

Вадитися дзеясл. 1. Сварыцца, чапляцца, задзірацца. 2. Весці цяжбу. 3. Біцца, тузацца, змагацца. 4. Непакоіцца, варушыцца.
с. 290

Вадца наз. Паклёпнік, нагаворшчык.
с. 290

Вадъ наз. Прадстаўнік старажытнага германскага племені.
с. 290

Вадячийся дзеепрым. ад вадитися.
с. 291

Важачий дзеепрым. 1. Які мае пэўную вагу. 2. Які што-н. лічыць ні за што.
с. 291

Важеный дзеепрым. 1. Важаны, уззажаны. 2. Ацэнены, лічаны. 3. Абвінавачаны, абгавораны.
с. 291

Важенье, важене наз. Дзеянне па дзеясл. важити ў 3 знач.
с. 291

Важивати дзеясл., шматкр. да водити.
с. 291

Важити, важыти дзеясл. 1. Мець пэўную вагу. 2. Каштаваць, адпавядаць па вартасці. 3. Узважваць. 4. Ацэньваць. 5. Цаніць, шанаваць, паважаць, берагчы. 6. Лічыць, расцэньваць. Легце собе, важити — лічыць ні за што. 7. Мець значэнне, сэнс. 8. Мець намер, наважвацца. 9. Пасягаць.
с. 291

Важитися, важытися дзеясл. 1. Смець, адважвацца, асмельвацца. 2. Наважвацца, намервацца. 3. Дабівацца, дамагацца. 4. Сварыцца. 5. Шанаваць, паважаць. 6. Быць вартым.
с. 294

Важнейший, важнейшый прым. 1. Выш. ст. ад важный. 2. Лепшы.
с. 296

Важница наз. Памяшканне з вагамі для ўзважвання.
с. 297

Важное прым. у знач. наз. Тое, што і важчое.
с. 297

Важность наз. 1. Важнасць, значнасць. 2. Кошт, вартасць. 3. Права. 4. Павага, пашана.
с. 298

Важный прым. 1. Важны, значны, сур’ёзны. 2. Правамоцны, сапраўдны. 3. Каштоўны. 4. Паўнацэнны, высокай пробы. 5. Важкі.
с. 299

Важоный дзеепрым. 1. Важаны, узважаны. 2. Шанаваны, паважаны.
с. 300

Важочъе прым. у знач. наз. Тое, што і важчое.
с. 300

Важчое, важчее, вазчое прым. у знач. наз. Пошліна за ўзважванне. Параўн. важное, важочье.
с. 300

Вазнь, васнъ, васнь наз. 1. Злосць, гнеў, варожасць. 2. Сварка, разлад.
с. 301

Вакацыя наз. Часовы перапынак у працы прадпрыемства.
с. 302

Вакованье наз. Дзеянне па дзеясл. ваковати.
с. 302

Ваковати дзеясл. 1. Быць вакантным, не занятым (аб пасадзе). 2. Пуставаць (аб зямлі, памяшканні). 3. Уступіць, адмовіцца. 4. Быць без разгляду.
с. 302

Вакуючий дзеепрым. 1. Вакантны. 2. Пусты, той, які пустуе.
с. 303

Валахъ, валохъ наз. 1. Кастрыраваны конь. 2. Еўнух.
с. 303

Валашаный, валашный, волашаный дзеепрым. Кастрыраваны.
с. 304

Валашекъ наз., памянш. ад валахъ.
с. 304

Валашецъ наз., памянш. ад валахъ.
с. 304

Валентиянинъ наз. Прыхільнік філосафа Валянціна, аднаго з найбольш вядомых прадстаўнікоў гнастыцызму.
с. 305

Валенье наз. Хваляванне. Параўн. валеньеся.
с. 305

Валеньеся наз. Тое, што і валенье.
с. 305

Валеръ, валиоръ, валоръ наз. Значэнне, моц, сіла.
с. 305

Валецъ наз. Прыхільнік хрысціянскага догмату і змагар за яго ўмацаванне.
с. 305

Валечнейший прым., выш. ст. ад валечный.
с. 305

Валечникъ наз. 1. Баец, воін. 2. Воін, палкаводзец.
с. 305

Валечность наз. Смеласць, храбрасць, доблесць, адвага.
с. 305

Валечный прым. 1. Ваенны, воінскі, ратны. 2. Ваяўнічы, храбры, смелы. 3. Узброены. 4. У знач. наз. Воін.
с. 306

Валити дзеясл. 1. Перакладаць адказнасць або віну на каго-н. 2. Бурыць, абвальваць. 3. Кідаць, скідаць.
с. 307

Валитися дзеясл. 1. Валіцца, падаць. 2. Бурыцца, абвальвацца.
с. 307

Валмистръ наз. Спецыяліст па млынавых валах.
с. 308

Валокъ I наз. 1. Дэталь старажытнага пісталета. 2. Скрутак, трубка палатна.
с. 308

Валокъ II наз. памянш. ад валъ у 1 знач.
с. 308

Валтеровский, вальтеровский прым. Сорт сукна.
с. 308

Валцышное прым. у знач. наз. Тое, што і вальцыншъ.
с. 308

Валчачий, валцючий, валчечий, валчуций, валчучий, валчюций, валчючий дзеепрым. ад валчити.
с. 309

Валченье наз. Дзеянне па дзеясл. валчити.
с. 309

Валчити, валчыти, вальчити, вальчыти дзеясл. Біцца, змагацца, ваяваць.
с. 309

Валчитися дзеясл. Біцца, змагацца, ваяваць.
с. 310

Валъ I наз. 1. Насып для абароны ў час вайны. 2. Ланцуг пагоркаў. 3. Высокая хваля. // перан.
с. 310

Валъ II наз. 1. Вось, на якую мацуецца кола вадзянога млына. 2. Валік на канапе.
с. 311

Валька, валка наз. 1. Бой, бітва. 2. Вайна. 3. Бойка.
с. 311

Вальный, валный I прым. 1. Агульны, усеагульны. 2. Галоўны, асноўны. 3. Рашаючы, генеральны.
с. 313

Вальный, валный II прым. Асаджаны на млынавы вал.
с. 313

Вальтеровский гл. валтеровский
с. 314

Вальцышъ наз. Пошліна за вываз лясных тавараў. Параўн. валцышное.
с. 314

Валятися дзеясл. 1. Валяцца, качацца. 2. Валяцца, ляжаць. 3. Падаць.
с. 314

Валяющийся дзеепрым. ад валятися ў 2 знач.
с. 314

Вандалитъ, вандалисъ наз. Тое, што і вандалъ.
с. 314

Вандалъ наз. Вандал. Параўн. вандалитъ.
с. 314

Вандальский, вандалский прым. ад вандалъ.
с. 315

Вандзонка наз. Вэнджанае мяса.
с. 315

Вандрованье наз. Дзеянне па дзеясл. вендровати.
с. 315

Ваненка наз., памянш. ад ванна.
с. 315

Ванклинъ наз. // перан. Стары, шчарбаты гаршчок.
с. 315

Ванна наз. 1. Ванна. 2. Купель, вялікая адкрытая пасудзіна, што выкарыстоўваецца пры царкоўным абрадзе хрышчэння. 3. Лазня, памяшканне, прызначанае для прыняцця лячэбных ваннаў. 4. Лячэбна-прафілактычны сродак.
с. 315

Ванчосъ, ванчусъ наз. Дубовы брус для караблебудавання.
с. 316

Вапельный прым. Тое, што і вапенный.
с. 316

Вапенникъ наз. Чалавек, які абслугоўвае вапельню.
с. 316

Вапенный прым. Вапнавы. Параўн. вапельный.
с. 317

Вапна наз. Вапна. Параўн. вапно.
с. 317

Вара наз. 1. Тое, што і варъ у 3 знач. 2. Тое, што і варъ у 4 знач. 3. Пошліна на варку піва. 4. Варыва, вараная рэдкая страва.
с. 317

Варагъ наз. Вараг. Параўн. варяжинъ.
с. 318

Варажский, варазский, варяжский прым. ад варагъ.
с. 318

Варварский прым. ад варваръ.
с. 318

Варваръ наз. 1. Прадстаўнік народа, які не меў дачынення да грэка-рымскай цывілізацыі. 2. Іншаверац, не хрысціянін.
с. 318

Варейный прым. Прызначаны для варкі.
с. 319

Вареный, вароный дзеепрым. 1. Вараны. 2. У знач прым. Вараны. 3. Выраблены, выдублены (аб скуры).
с. 319

Варенье, варение наз. 1. Дзеянне па дзеясл. варити. 2. Тое, што і вариво ў 1 знач.
с. 319

Варивный, варывный прым. Прызначаны для захоўвання агародніны.
с. 320

Вариво, варыво наз. 1. Варыва, вараная рэдкая страва. Параўн. варенье ў 2 знач. 2. Агародніна для варкі.
с. 3

Варивцо наз., памянш. ад вариво.
с. 3

Вариевати дзеясл. Вар’іраваць, відазмяняць, перайначваць.
с. 3

Варистый прым. 1. Годны для варкі. 2. Гарачы.
с. 3

Варити, варыти дзеясл. 1. Варыць, гатаваць гарачую страву. 2. Вырабляць напітак (піва).
с. 3

Варитися, варытися дзеясл. Варыцца, гатавацца.
с. 4

Варкгелтъ наз. Штраф за забойства.
с. 4

Варкочъ наз. Каса, жаночая прычоска.
с. 4

Варованый дзеепрым. 1. Устаноўлены, гарантаваны. 2. Захаваны, засцярожаны.
с. 4

Варованье наз. Дзеянне па дзеясл. варовати ў 3 знач.
с. 5

Варованьеся наз. Дзеянне па дзеясл. вароватися.
с. 5

Варовати дзеясл. 1. Абумоўліваць, агаворваць, выпрошваць сабе што-н. 2. Устанаўліваць, гарантаваць, забяспечваць. 3. Ахоўваць. 4. Тое, што і вароватися ў 2 знач.
с. 5

Вароватися дзеясл. 1. Баяцца, берагчыся. 2. Асцерагацца, пазбягаць.
с. 7

Варовнейший прым., выш. ст. ад варовный.
с. 7

Варовный прым. Надзейны, бяспечны.
с. 7

Варовое прым. у знач. наз. Пошліна за варку піва.
с. 8

Варстатъ, верстатъ, ворстатъ наз. 1. Майстэрня. 2. Варштат. 3. Станок (гарматы). 4. Становішча. 5. Прытон.
с. 8

Варта наз. 1. Варта, каравул. 2. Нясенне варты, абавязак па ахове.
с. 8

Вартованье наз. 1. Дзеянне па дзеясл. вартовати ў 1 знач. 2. Злоўжыванне.
с. 9

Вартовати дзеясл. 1. Вартаваць, ахоўваць, сцерагчы. 2. Пільнавацца чаго-н. 3. Чакаць з’яўлення чаго-н. 4. Злоўжываць.
с. 9

Вартуючий дзеепрым. ад вартовати ў 1 знач.
с. 10

Варунокъ наз. 1. Умова. 2. Азначэнне, пастанова, рашэнне. 3. Ахова, засцярога.
с. 10

Варуючий дзеепрым. ад варовати.
с. 11

Варуючийся дзеепрым. ад вароватися.
с. 11

Вархолъ, вархалъ наз. Сварка, спрэчка, склока, калатня, нязгода, нелады.
с. 11

Варшавецъ наз. Жыхар Варшавы.
с. 11

Варъ наз. 1. Кіпень, вар. 2. Варка. 3. Пэўная колькасць піва, звараная за адзін прыём. Параўн. вара ў 1 знач. 4. Месца варкі напіткаў. Параўн. вара ў 2 знач.
с. 11

Варыяцыя наз. Варыяцыя, відазмяненне.
с. 12

Варяжинъ наз. Тое, што і варагъ.
с. 12

Варячий прым. Гарачы, спякотны.
с. 12

Васажокъ, васожокъ, восажокъ наз. Брычка з плеценым кузавам.
с. 12

Василекъ наз. Матэрыял на клёпкі.
с. 13

Василианинъ наз. Прыхільнік і паслядоўнік багаслова старажытнасці Васіля Кесарыйскага.
с. 13

Василискъ наз. Васіліск. Параўн. базилискъ, базилишокъ, василишокъ.
с. 13

Василисковъ прым. ад василискъ.
с. 13

Василишокъ наз. Тое, што і василискъ.
с. 13

Васнивый прым. Злы, наравісты, брыклівы.
с. 13

Ватага наз. 1. Арцель. 2. Рыбалоўная снасць.
с. 13

Вахмистръ наз. Ахоўнік, вахмістр.
с. 14

Вахта наз. Вахта, ахова, варта.
с. 14

Вахтовникъ наз. Ахоўнік, вартаўнік.
с. 14

Вачокъ, вачекъ, вацокъ, вацекъ наз. Сумка, кашалёк.
с. 14

Вашинецъ наз. Чалавек, у якіх-н. адносінах блізкі да субяседніка.
с. 14

Вашмость наз. Ваша міласць, васпан (форма пачцівага звароту).
с. 14

Вашольцъ наз. Дубовыя загатоўкі на клёпкі.
с. 15

Ваяти дзеясл. Ляпіць, разбярыць.
с. 16

Вбавити дзеясл. Зазваць падманам.
с. 16

Вбегати I дзеясл. Убягаць, забягаць.
с. 16

Вбежати I дзеясл. Убегчы, забегчы, уварвацца, падбегчы пад што-н.
с. 16

Вбечы I дзеясл. 1. Убегчы, забегчы. 2. Уступіць ва ўладанне.
с. 16

Вбиванье, убиванье наз. Дзеянне па дзеясл. вбивати, убивати.
с. 17

Вбивати, убивати I дзеясл. Убіваць, утыкаць, уганяць.
с. 17

Вбиватися дзеясл. Умешвацца, унікаць. с. 17

Вбити, убити I дзеясл. Убіць, уткнуць, увагнаць.
с. 17

Вбиятися дзеясл. Захопліваць, самавольна ўступаць ва ўладанне.
с. 18

Вборзде, вборзе, уборзде, уборзе прысл. Неўзабаве, хутка.
с. 18

Вбрести дзеясл. Увайсці, уехаць у брод.
с. 19

Вбринути дзеясл. Увайсці, уехаць у брод.
с. 19

Вбудитися, убудитися дзеясл. Прачнуцца, прабудзіцца, абудзіцца.
с. 19

Вбуритися дзеясл. Тое, што взбуритися ў 2 знач.
с. 19

Ввалити, увалити дзеясл. Укінуць.
с. 19

Введеный, уведеный дзеепрым. 1. Уведзены. 2. Вызначаны. 3. Унесены.
с. 19

Введенье, введение, уведенье наз. 1. Царкоўнае свята ўвядзення ў храм прасвятой багародзіцы. 2. Перан. Крыніца, засяроджанне.
с. 20

Ввезде прысл. Тое, што і везде.
с. 20

Ввеки прысл. 1. Заўсёды, навек. 2. Ніколі.
с. 20

Ввергтися дзеясл., зв. ад ввергти.
с. 20

Ввереный дзеепрым. Давераны.
с. 20

Вверечи дзеясл. Зняволіць, укінуць у турму.
с. 21

Вверженый дзеепрым. 1. Укінуты. 2. Зняволены, укінуты ў турму.
с. 21

Вверху, уверху прысл. 1. Уверсе, угары. 2. Вышэй.
с. 21

Ввести, увести I дзеясл. 1. Увесці, прывесці. 2. Устанавіць, узаконіць. 3. Упісаць. 4. Давесці да пэўнага стану.
с. 22

Вветшанути дзеясл. Зняславіць.
с. 23

Ввечоръ, ввечеръ, увечеръ, увечоръ прысл. Увечар, вечарам.
с. 23

Ввогнати, увогнати дзеясл. Тое, што і вогнати.
с. 24

Вводити, уводити дзеясл. 1. Уводзіць, прыводзіць. 2. Устанаўліваць, узаконьваць. 3. Уключаць, упісваць. 4. Даводзіць да пэўнага стану.
с. 24

Вводяй дзеепрым. ад вводити ў 1 знач.
с. 24

Вводящий дзеепрым. ад вводити ў 1 знач.
с. 25

Ввойти, увойти I дзеясл. 1. Тое, што і войти ў 1 знач. 2. Уступіць, узысці на што-н. 3. Уступіць ва ўладанні. 4. Прыйсці ў пэўны стан. 5. Пастрыгчыся ў манахі.
с. 25

Вволочи, уволочи дзеясл. Увалачы, уцягнуць.
с. 25

Вворотящий дзеепрым. Які вяртаецца.
с. 26

Ввышки, увышки, увышко прысл. Тое, што і ввышъ.
с. 26

Ввышъ, ввыжшъ прысл. Увысь. Параўн. ввышки.
с. 26

Ввядающий дзеепрым. Які вяне.
с. 26

Вгайное прым. у знач. наз. Пошліна за права на выраб лясных тавараў.
с. 26

Гістарычны слоўнік беларускай мовы, 1982-2017

Гэты варыянт слоўніка вычытаны з паперы і правераны параўнаннем з варыянтам verbum.by. Памылкі, што сустракаюцца на verbum.by, выпраўленыя.

Расчытаная толькі тумачальная частка артыкулаў, без прыкладаў. Для ўсіх артыкулаў пададзеная спасылка на скан.